Çocukların Yeni yasadan önce sigortalı yaptırılma çaba ve telaşı

Çocukların Yeni yasadan önce sigortalı yaptırılma çaba ve telaşı

Ekrem Sarısu - 15 Nisan 2008 Salı - Posta

TBMM sinde görüşülmesine devam eden yeni sosyal güvenlik yasası, emekli olma şartlarını zorlaştırması, özelliklede emekli olmak için yaş haddini kadında 58 den, 65 e, erkekte 60 tan 65 e çıkartması ana ve babaları haklı olarak, çocuklarını yeni yasadan önce sigortalı yaptırma telaşına düşürdü. Ancak, çocuğun sigortalı olabilmesi için yaş aranıp aranmadığı, hangi işlerde çalışabileceği gibi pek çok husustaki belirsizlik ve farklı uygulamalar, komik ve gülünç sonuçların doğmasına da yol açtı. Örneğin; kundaktaki çocuğun inşaat işyerinde sigortalı yapılarak, çalışıyor gösterilmesi, ilköğrenimine devam eden çocukların yerini dahi bilmediği fabrika atölye gibi yerden sigortalı yapılması gibi.

Çocukların sigortalı yapılması hususunda tam bir şaşkınlık ve telaş içinde olan okurları aydınlatmak için konu aşağıdaki başlıklar altında özetlenmiştir.

SSK da sigorta başlangıcı için yaş sınırı var mı?

08.09.1999 tarihinde aynen bugün olduğu gibi, büyük sosyal güvenlik reformu olarak topluma sunularak uygulamaya konan 4447 sayılı yasa ile, emeklilik şartlarının zorlaştırılması daha önce 5000 gün olan prim ödeme şartının 7000 güne çıkartılması ve emeklilik için kadına 58 erkeğe 60 yaş şartı getirilmesine karşın, kadında 20 yıl erkekte 25 yıl olan sigortalılık süresini kaldırılmıştı. Sigorta başlangıcı için belli yaş haddi aranıp aranmadığını 4447 sayılı yasanın yürürlüğe girdiği 08.09.1999 tarihinden önceki ve sonraki dönem için ayrı ayrı inceleme zorunluluğu var.

08.09.1999 tarihinden önce sigorta başlangıcında yaş önemliydi

4447 sayılı yasanın yürürlüğe girdiği 08.09.1999 tarihe kadar emekli olmak için, kadında 20 yıl sigortalılık süresi ve 5000 gün prim ödemesi, erkekte ise 25 yıl “sigortalılık süresi” ve 5000 gün “prim ödeme” şartı aranıyordu. Gerek kadında, gerekse erkekte emekli olmak için yaş haddi aranmıyordu. Sigortalılık süresi, kişinin ilk defa sigortalı olduğu tarih ile, emekli olmak için başvuru yaptığı tarih arasında geçen süre olup, bu süre içinde her gün için prim ödenmesi geremiyordu. Kadındaki 20, erkekteki 25 yıl sigortalılık süresi içinde, 5000 gün prim ödemesi emeklilik için yeterli oluyordu. 08.09.1999 dan önceki dönemdeki sigortalılıkta 01.04.19981 tarihine kadar 18 yaşından küçükken yapılan sigorta başlangıçları, sigortalılık süresi açısından başlangıç sayılırken, 01.04.1981 tarihinden itibaren başlangıç için 18 yaş şartı aranmaya başladı. 18 yaşından küçükken yapılan sigortada, sigorta başlangıç tarihi olarak, 18 yaşın doldurulduğu tarih dikkate alındı.(18 yaşının doldurulduğu tarih başlangıç tarihi sayıldı). Ancak, 18 yaşından küçükken ödenen primler, prim ödeme gün sayısına dahil edildi. 01.04.1981 ile 08.09.1999 tarihleri arasında emeklilik açısından, sigorta başlangıcı için 18 yaşın doldurulduğu tarih arandı. 18 yaştan küçük başlangıçlar sigortalılık süresi açısından dikkate alınmadı.

08.09.1999 sonrası için başlangıçta yaş önemini yitirdi

4447 sayılı yasa ile, 08.09.1999 tarihinden itibaren emekli olmak için aranan, 5000 gün prim ödeme şartının 7000 güne çıkartılması ve kadına 58, erkek için 60 yaş şartı getirilmesi ve süre şartını(kadında 20 erkekte 25 yıl) kaldırması üzerine de; kısmi yaşlılık aylığı hariç, emeklilik açısından sigorta başlangıcı için, 18 yaş şartının da, hem eski sigortalılar için, hem de bu tarihten sonra sigortalı olanlar için önemi kalmadı. 08.09.1999 tarihide getirilen yeni emeklilik şartlarına geçişini sağlayan, kademeli geçiş düzenlemeleri ile de sigortalılık süresinin başlangıcı açısından 18 yaş şartının önemi kalmadı. Ancak;

- 08.09.1999 tarihinden sonra Kısmi yaşlılık aylığı için, 25 yıl sigortalılık süresi, 4500 gün prim ödeme kadın 58 erkek 60 yaş şartı arandığından, 25 yıllık sigortalılık sürenin başlangıcı açısından,

- Vergi indirim hakkı almış özürlülerin, emekliliğinde, özür derecesine göre 15 ila 19 yıl arasında sigortalılık süresi arandığından, sigortalılık süresinin başlangıcı açısından

18 yaşın doldurulması aranmaktadır. 18 yaşından küçüklerin sigortalılığında, sigorta başlangıç tarihi olarak 18 yaşın doldurulduğu tarih dikkate alındığından, bunlar için sigorta başlangıç tarihi olarak 18 yaş şartı muhafaza edilmektedir.

İş Kanunu tabi olan işyerlerinde çocukların çalıştırılmaları

Çocuklar iş kanuna tabi olan ve iş kanununa tabi olmayan işyerlerinde sigortalı olarak çalıştırılabilirler. Çocukların İş Kanana göre çalıştırılabilme şartları aşağıdaki başlıklar altında özetlenmiştir.

14 yaşını dolduran 15 yaşını doldurmayan çocukların Çalıştırılabileceği işler

İş Kanununa göre; 15 yaşından küçük çocukların çalıştırılmaları yasaklanmıştır. Bunun tek istisnasını ise ilk öğrenimini tamamlamış çocukların belli şartlarda çalıştırılmasıdır.

14 yaşını doldurmuş 15 yaşını doldurmamış çocuklar “ Çocuk İşçi” sayılıyor. Çocuk işçiler “Çocuk işçi ve genç işçilerin çalıştırılma usul ve esasları hakkında yönetmenlik” te belirlenmiş olan hafif işlerde çalıştırılmaları öngörülmüştür. Çocuk işçiler, Yöneltenliğin 1 nolu aşağıdaki ekinde tek tek sıralanan işlerde çalışabiliyorlar.

Çocuk İşçilerin Çalıştırılabilecekleri Hafif İşler

1. Düşme ve yaralanma tehlikesi olabilecek şekilde çalışmayı gerektirecek olanlar hariç meyve, sebze, çiçek toplama işleri,

2. Kümes hayvanları besiciliğinde yardımcı işler ve ipek böcekçiliği işleri,

3. Esnaf ve sanatkarların yanında satış işleri,

4. Büro hizmetlerine yardımcı işler,

5. Gazete, dergi ya da yazılı matbuatın dağıtımı ve satımı işleri (yük taşıma ve istifleme hariç),

6. Fırın, pastane, manav, büfe ve içkisiz lokantalarda komi ve satış elemanı olarak yapılan işler,

7. Satış eşyalarına etiket yapıştırma ve elle paketleme işleri,

8. Kütüphane, fuar, panayır ve sergi yerlerinde yardımcı işler (yük taşıma ve istifleme hariç),

9. Spor tesislerinde yardımcı işler,

10. Çiçek satışı, düzenlenmesi işleri.

15 yaşını dolduran 18 yaşını doldurmayan çocukların Çalıştırılabileceği işler

15 Yaşını doldurmuş olmasına rağmen 18 yaşını doldurmayan çocuklar İş Kanunumuza göre; “Genç İşçi” sayılıyor. Genç işçiler, “Çocuk İşçi Ve Genç İşçilerin Çalıştırılma Usul Ve Esasları Hakkında Yönetmenlik” te belirlenen işlerde çalıştırılabiliyor. Genç işçiler adı geçen yönetmenliğin 2 nolu ekinde tek tek sıralanan aşağıdaki işlerde çalıştırılabiliyorlar

Genç İşçilerin Çalıştırılabilecekleri İşler

1. Meyve ve sebze konserveciliği, sirke, turşu, salça, reçel, marmelat, meyve ve sebze suları imalatı işleri,

2. Meyve ve sebze kurutmacılığı ve işlenmesi işleri,

3. Helva, bulama, ağda, pekmez imalatı işleri,

4. Kasaplarda yardımcı işler,

5. Çay işlemesi işleri,

6. Çeşitli kuru yemişlerin hazırlanması işleri,

7. Küçükbaş hayvan besiciliğinde yardımcı işler,

8. Süpürge ve fırça imalatı işleri,

9. Elle yapılan ağaç oymacılığı, kemik, boynuz, kehribar, lüle taşı, Erzurum taşı ve diğer maddelerden süs eşyası, düğme, tarak, resim, ayna, çerçeve, cam ve emsali eşya imalatı işleri,

10. Toptan ve perakende satış mağaza ve dükkanlarında satış, etiketleme ve paketleme işleri,

11. Büro işyerlerinde büro işleri ve yardımcı işler,

12. İlaçlama ve gübreleme hariç çiçek yetiştirme işleri,

13. İçkili yerler ve aşçılık hizmetleri hariç olmak üzere hizmet sektöründeki işler,

14. Diğer giyim eşyası, baston ve şemsiye imalatı işleri,

15. Yiyecek maddelerinin imalatı ve çeşitli muamelelere tabi tutulması işleri,

16. Yorgancılık, çadır, çuval, yelken ve benzeri eşyaların imalatı ve dokuma yapmaksızın diğer hazır eşya imalatı işleri,

17. Sandık, kutu, fıçı ve benzeri ambalaj malzemeleri, mantar, saz ve kamıştan sepet ve benzeri eşya imalatı işleri,

18. Çanak, çömlek, çini, fayans, porselen ve seramik imaline ait işler (fırın işleri ve silis ve quarts tozu saçan işler hariç),

19. El ilanı dağıtımı işleri,

20. Cam, şişe, optik ve benzeri malzeme imalathanelerinde üretime ilişkin işler (fırın işleri ve silis ve quarts tozu saçan işler, ısıl işlem, renklendirme ve kimyasal işler hariç),

21. Bitkisel ve hayvansal yağların üretimi ve bunlardan yapılan maddelerin imaline ilişkin işler (karbon sülfür gibi parlayıcı veya tahriş edici çözücülerle yapılan prine veya benzeri yağlı maddelerin ekstrasyon yoluyla yağ üretimi işlerinde ekstrasyon kademeleri hariç),

22. Pamuk, keten, yün, ipek ve benzerleriyle bunların döküntülerinin hallaç, tarak ve kolalama tezgahlarından ve boyama ile ilgili işlemlerden bölme ile ayrılmış ve fenni iklim ve aspirasyon tesisatı olan iplikhane ve dokuma hazırlama işleri,

23. Balıkhane işleri,

24. Şeker fabrikalarında üretime hazırlamaya yardımcı işler,

25. Araçsız olarak 10 kg’dan fazla yük kaldırılmasını gerektirmeyen torbalama, fıçılama, istifleme ve benzeri işler,

26. Su bazlı tutkal, jelatin ve kola imali işleri,

27. Sandal, kayık ve emsali küçük deniz araçlarının imalatı ve tamiratı işleri (boya ve vernik işleri hariç).

İş Kanunu, çocuk ve genç işçilerin çalıştırılabileceği işlerin belirlenmesinin yanında, çalıştırılamayacağı işlerde işler de tek tek belirlenmiş durumda. “Çocuk İşçi Ve Genç İşçilerin Çalıştırılma Usul Ve Esasları Hakkında Yönetmenlik” in 3 nolu ekinde belirlenen aşağıdaki işlerde, çocuk ve genç işçilerin çalıştırılmaları yasaktır.

İktisadi Dayanışma Gazetecilik Matbaacılık ve Danışmanlık Ltd. Şti - Türkiye' nin En Büyük Mevzuat Portalına Hoş Geldiniz.