|
Kademeli geçiş düzenlemeleriyle 18 yaş şartı
önemini yitirdi
Ekrem Sarısu - 18 Nisan 2008 Cuma -
Posta
Soru: 31.01.1973 Doğumluyum. 16.07.1987 Tarihinde 15 Yaşında Türkiye
Petrollerinde sigortalı olarak çalışmaya başladım(stajyer olarak değil işçi
olarak). 38 gün prim ödemem var. Sorum şu; benim sigortalık başlangıç tarihim 18
yaşını doldurduğum tarih mi? Yoksa İlk sigorta olduğum tarih mi olacaktır. Bu
konuda beni ve çevremde benim gibi olan arkadaşları aydınlatırsanız seviniriz.
erkan ŞAFAK
Cevap: Sorunuzun cevabı hem evet hem de hayırdır. Mevcut yasaya göre,
sigortalılık süresi açısından, başlangıç tarihiniz olarak 18 yaşınızı
doldurduğunuz 31.01.1991 tarihi dikkate alınacaktır. Ancak, bunun bir önemi
bulunmuyor. Şöyle’ ki; 08.09.1999 tarihine kadar kadın 20 erkek 25 yıl
sigortalılık süresi ve 5000 gün prim ödeme şartlarıyla emekli olabiliyordu.
Fakat, bu tarihte yürürlüğe konan, 4447 sayılı yasa ile, emekli olma şartları
değiştirildi. Emekli olmak için 7000 gün prim ödeme, kadına 58 erkek sigortalıya
60 yaş şartı getirildi. 08.09.1999 tarihi itibariyle sigortalı olanlarında,
sigortalılık sürelerine bağlı olarak yeni getirilen yaş şartına kademeli
geçişleri sağlandı. Sizin gibi 08.09.1999 tarihinde sigortalı olanlar için,
kademeli geçiş düzenlemelerinde emekli olmak için tabi olduğu şartlar
belirlenirken, 18 yaş aranmadan sigorta başlangıç tarihi dikkate alınıyor.
Emekli olma şartlarınızı belirlerken, sigorta başlangıç tarihiniz olarak,
16.07.1987 tarihi dikkate alındığından, 18 yaşı doldurduğunuz tarihin önemi
bulunmuyor. 16.07.1987 başlangıç tarihinize göre emekli olmak için; 25 yıl
sigortalılık süresi,5375 gün prim ödeme ve 50 yaş şartlarına tabisiniz. Prim
ödemenizi 5375 güne tamamlamanız şartıyla 50 yaşınızı dolduracağınız 31.01.2023
tarihinde emekli olacaksınız. Şayet; 4447 sayılı yasa yürürlüğe konmasaydı. 25
yıl sigortalılık süresi ve 5000 gün prim ödeme şartlarına tabi olacaktınız. Ara
vermeden prim ödediğinizi varsaydığımızda prim ödeme şartını 06.06.2001
tarihinde yerine getirecek olmanıza rağmen, 25 yıllık sigortalılık sürenizi
dolduracağınız tarihte emekli olabilecektiniz. Sigorta başlangıç tarihi olarak
18 yaşınızı doldurduğunuz 31.01.1991 tarihi dikkate alınacağından, emekli
aylığınız 25 yıllık sigortalılık süresini dolduracağınız 31.01.2016 tarihinde
bağlanacaktı. Bugün; Vergi indirimi hakkı almış özürlülerde sigorta başlangıç
tarihi olarak 18 yaş aranıyor. Ayrıca, 08.09.1999 tarihinden sonra sigortalı
olup, kısmi yaşlılık aylığı ile emekli olacaklarda, sigorta başlangıcı için 18
yaş aranıyor. Aynen sizin durumunuzda olan vergi indirim hakkı almış özürlü,
erken emekli olmak istediğinde sigorta başlangıç tarihi olarak 18 yaşını
doldurduğu 31.01.1991 tarihi dikkate alınacaktır. Konu uzmanların birle
anlamakta zorlandığı karmaşa da ve çok teknik. Umarım siz ve arkadaşlarınız
aydınlanmıştır.
12 yaşında çocuk sanatsal işlerde sigortalı olabilir
Soru: Oğlum Mart ayında 12 yaşını doldurdu. Onu çıraklık sigortası yapabilir
miyim? Kaç ay pirim ödeyeceğim.
Nalan Dülger
Cevap: Çocuğunuzu yeni yasaya tabi olmamasını ve emekli olmak için bugünkü yasa
şartlarına tabi olmasını istiyorsanız. Çırak sigortası oğlunuzun işine yaramaz.
Çünkü çırak sigortasında kişiyi emekli eden malullük, yaşlılık ve ölüm
sigortalarına prim ödenmediğinden emeklilik için başlangıç sayılmaz. Çıraklık
döneminde kısa vadeli sigorta kolları olarak adlandırılan hastalık, İş kazası ve
Meslek hastalığı sigortalarına prim ödenir. Bu yolla çırağın Hastalık, İş kazası
ve meslek hastalığı riskleri sigortalanmış olur. 15 yaşından küçük çocukların
çalıştırılmaları İş Kanunda yasaklanmıştır. Ancak, reklam, dizi ve sinema
filminde oynayan, çocuk giysileri için mankenlik yapan, sirkte gösteri yapan vb.
sanatsal yönü ağırlıkta olan işlerde çalışan çocuklar için yaş sınırı yoktur.
Kaç yaşında olursa olsun sigortalı olabilirler. Çocuğunuzu bu tür bir işte
çalıştırarak sigortalı yapabilirsiniz. Sigorta başlangıcı için bir süre yoktur.
Bir günde, bir haftada, bir ay da çalışabilir. Tabiî ki çalışmasının gerçek
olması şartıyla.
Fiili çalışma olmadığı tespit edilen sorun yaşar
Soru: 01.08.1997 doğumlu ve 28.01.1993 doğumlu iki oğlumun, yeni çıkacak olan
sosyal güvenlik yasasından etkilenmemesi için, birer ay sigortalı göstermek
istiyorum. Bu şekilde sigortalı gösterip her hangi bir cezai işlem uygulanır mı?
Sigortalı olarak gösteren işletmeye ve ailesi olarak bizleri olumsuz etkileyecek
bir durum oluşur mu?
Hasan Fidan
Cevap: 28.01.1993 doğumlu çocuğunuz 15 yaşını doldurdu için, “Çocuk Ve Genç
İşçilerin Çalıştırılma Usul Ve Esasları Hakkında Yönetmenlik” te belirlenen
hafif işlerde çalıştırarak sigortalı yaptırabilirsiniz. Bu işlerin neler
olduğunu 16 Nisan tarihli Posta gazetesinde tek tek saydık. Örneğin, kasaplarda
yardımcı işler, içkili yerler ve aşçılık hariç hizmet sektöründeki işler, çiçek
satış işi, çay işleme işleri, balıkhane işleri, büro işyerlerinde yardımcı
eleman, satış elemanı yardımcılığı vb. işlerde.
10 yaşını dolduran diğer çocuğunuzu ancak, reklam filmi, sinema ve dizi
filmlerinde oynayarak, çocuk mankenliği vb. sanatsal yönü ağır basan işlerde
çalıştırmak suretiyle sigortalı yaptırabilirsiniz. Çocukların gerçekten söz
konusu işlerde çalışması şartıyla, ne siz ne de sigorta yapan işveren sorun
yaşamaz. Ancak, fiilen çalışan olmayıp, kağıt üstünde yapılan bir sigortada,
herhangi bir denetimde tespit edilmesi haklinde sizde, işvende sorun yaşar
11 yaşındaki oğlunuz filmlerde rol alıyorsa sigortalı olabilir
Soru: 11 yaşındaki oğlum reklam ajansına bağlı olarak reklam resim ve filmlerin
de kullanılmak üzere çalışıyor. SSK mevzuatına göre (saat hesabına göre dahi)
SSK'lı olması mümkün değil mi?
Sevim Uslu
Cevap: Çocuğunuz reklam ajansının hazırladığı reklam filmlerinde oynuyor.
Hazırlanan kataloglarda yer alıyorsa, yaşı 11 de olsa sigortalı olabilir. Ancak,
çocuğunuz reklam ajansının da çalışıyor, ajansın hazırladığı filmlerde,
kataloglarda vb. çalışmalarda yer almıyorsa sigortalı olmasının çeşitli riskleri
var. Çünkü; İş Kanunu 15 yaşından küçük çocukların çalıştırılmalarını
yasaklamıştır. Tespit edilmesi halinde sigortalığı iptal edileceği gibi,
işverene de idari para cezası kesilir.
Malul aylığı için yüzde 66.66 rapor gerek
Soru: Babam 01.01.1959 doğumlu. 1977 yılında sigorta girişimi bulunmaktadır ve
toplam 87 iş günü prim ödemesi var. 7 yıl önce bel fıtığından ameliyat oldu. 4
yıl önce de gırtlak kanseri ameliyatı geçirdi. Bunun yanında ayaklarında sinir
sıkışması gibi çalışmasına engel teşkil edecek rahatsızlıkları da var. Bu
durumda eğer yanılmıyorsam 1800 iş gününü doldurabilirsek malulen emeklilikten
yararlanabilir mi? Yararlanamazsa yaştan emeklilik gibi askerliğini borçlanıp,
artı üzerini para olarak tamamlamak gibi bir şansımız var mı? Varsa kaç yılda
emekli olabilir? Cevap yazabilirseniz çok memnun olurum.
Emine Tekiner
Cevap: Malulen emeklilik için 1800 gün prim ödemesi ve çalışma gücünün 2/3
nün(yüzde 66.66 sının) kaybedilmiş olması gerekiyor. Babanızın 1800 gün prim
ödemesi varsa, çalışma gücünün 2/3 ü kaybettiğine dair sağlık kurulu raporu da
alabilirse, malulen emekli olabilir.
Babanızın yaş haddinden emekli olabilmesi için, en az 3600 gün prim ödemesi
gerekiyor. Askerliğini borçlanırsa prim ödeme gün sayısı askerlik süresi kadar
artar. Ancak, eksik kalan prim gün sayısını, toplu para ödeyerek kazanamazsınız.
Çünkü sistemde geriye doğru borçlanma gibi bir uygulama yok. Babanız 60 yaşını
doldurana kadar prim ödemesini 3600 güne tamamlarsa, 60 yaşını dolduracağı
01.01.2019 tarihinde yaş haddinden emekli olabilir.
Bağ-Kurdan Ekim 2008, SSK dan Haziran 2009 da emekli olur
Soru: Babam 01.10.1961 doğumludur. 26.12.1978 tarihinde sigortalı olarak
çalışmaya başlamış ve 56 gün prim ödemesi var. 06.10.1981 tarihinde 20 ay olan
askerlik süresini borçlanarak bedelini SSK ya ödedi. 01.01.1985 tarihinden
01.12.2005 tarihine kadar toplam 20 yıl 10 ay 29 gün Bağ-Kurlu çıktı.
20.12.2005'ten bu güne kadar SSK'lı olarak çalışıyor. Bağ-Kur'a müracaat etti
yaş vuruyor dediler.
Babam nereden ve nasıl emekli olabilir? Hangisinden emekli olursa maaş durumu
nasıl olur? Bizi bilgilendirirseniz sevinirim.
Furkan Yıldız
Cevap: Babanız emekli olmak için Bağ-Kurda; 25 tam yıl(9000 gün) prim ödeme ve
47 yaş şarına tabi bulunuyor. Prim şartını yerine getirmesine rağmen 47 yaşını
doldurmadığından Bağ-Kur babanızı emekli etmemiş. Bundan sonra prim ödemese dahi
47 yaşını dolduracağı 01.10.2008 tarihinde Bağ-Kurdan emekli olabilir.
Babanız SSK da emekli olmak için; 25 yıl sigortalılık süresi, 5000 gün prim
ödeme ve 44 yaş şartlarına tabi bulunuyor. SSK dan emekli olmak için şartları
yerine getirmiş gibi görünüyor. Ancak, primi ödenmiş son yedi yılda(2520 günde)
fazla prim ödenen kurumdan emekli olunduğundan, SSK dan emekli olabilmesi için,
tekrar sigortalı olduğu 20.12.2005 tarihinden itibaren, SSK ya 1260 gün(3.5 yıl)
prim ödemesi gerekiyor( 1260 gün SSK ya prim ödediğinde son yedi yılda SSK ya
Bağ-Kurdan fazla prim ödemiş oluyor). Ara vermeden prim ödemesini devam ederse,
1260 gün prim ödemesini tamamlayacağı 21.06.2009 tarihinde SSK dan emekli
olabilir. Babanızın Bağ-Kurdaki basamak durumunu bilmiyoruz. Ancak, mevcut
yasaya göre SSK dan daha fazla tutarda emekli aylığı alacağını tahmin ediyoruz.
Mahkemeden önce işverenle uzlaşmaya çalışın
Soru: Yaklaşık 4 ay önce ayrıldığım işyerimden 2.350 YTL alacağım kaldı.
Alamıyorum ve herhangi bir hak ta talep edemiyorum. Çünkü alacağım olduğuna dair
bir evrak yok elimde. Fakat işyerinden ayrıldıktan sonra, çalışmış olduğum 6
aylık süre zarfında işyerimin sigortamı yapmadığı öğrendim. İşyerinde
çalıştığımı da ispatlayabilirim. Gerek şahitlerle gerekse işyerinde çalışırken
resmi evraklarda kullandığım imzalarımla. Gerek alacağımı almam, gerekse
yapılmayan sigortam için nasıl bir yol izlemem gerekir? Hakkımı nasıl
arayabilirim?
Hüseyin Işık
Cevap: İşyerinizde çalışma sürenize ilişkin olarak yapılmayan sigortanız için,
İş Mahkemesine hizmet tespit davası açarak, çalıştığınız günlerin sigortasını
yargı yoluyla yaptırabilirsiniz. Ancak, bunun için Mahkemede iddialarınızı, yani
o işyerinde sigortasız olarak çalıştığınızı kanıtlamanız gerekir. Ücret
alacaklarınızda ayrı bir dava konusudur. Ancak, işvereninizle görüşerek
sorunları uzlaşma yoluyla çözmekte yarar var. Mahkeme uzun, masraflı ve
garantisi olmayan bir yoldur.
Normalde yaş haddinden erken emekli olursunuz
Soru: 24 Nisan 1958 doğumluyum. SSK giriş tarihim 20.10.1993 dir. 5119 gün
ödenmiş primim var. Yaştan emekli olabilir miyim. Bulunduğum ilçede SSK
müdürlüğüne de gitmeme rağmen, bu soruyu sorduğum herkes faklı bir tarih verdi.
Yaştan emekli olduğumda maaşım ne kadar düşük olur. Eğer bu konuda bana yardımcı
olursanız size minnettar olurum.
Şadiye Kumdereli
Cevap: Kısmi yaşlılık aylığı ile(yaş haddinden emeklilik) emekli olmak için
aranan, 15 yıl sigortalılık süresi 3600 gün prim ödeme ve 50 yaş şartlarını
sizin gibi; 24.05.2008 ile 23.05.2011 tarihleri arasında yerine getirinler 56
yaşını doldurduğu tarihte emekli olabiliyor.
Bundan sonra prim ödemeniz yeterli olduğundan, 56 yaşınızı dolduracağınız
23.04.2014 tarihinde yaştan emekli olabilirsiniz.. Oysa normal emeklik için; 20
yıl sigortalılık süresi, 5675 gün prim ödeme ve 50 yaş şartlarına tabisiniz. 556
gün daha prim ödeyerek 5119 gün olan prim ödemenizi 5675 güne tamamlamanız
şartıyla, 20 yıl sigortalılık sürenizi dolduracağınız 20.10.2013 tarihinde
emekli olabilirsiniz. Normalde yaş haddinden daha önce emekli olmanız mümkün.
İktisadi Dayanışma Gazetecilik
Matbaacılık ve Danışmanlık Ltd. Şti -
Türkiye' nin En Büyük Mevzuat Portalına Hoş Geldiniz. |
