Transfer Fiyatlandırılması Yoluyla Örtülü Kazanç Dağıtımı Vergi Güvenlik Önlemidir

20.05.2008

Arşiv Arama

Önceki Sayfa

(SWORN IN CERTIFIED PUBLIC ACCOUNTANT)

Transfer fiyatlandırma mevzuu ,normal icaplara uymayan,makul ölçüler taşımayan ,ticari yaşamın doğal akışına uymayan ve genel kabul görmeyecek fiyatlandırma politikasıyla işletme kaynaklarının direkt ve dolaylı olarak başka ortama aktarılması anlamını taşımaktadır.

Ekonomide dolaşan tüm malların fiyatını belirleyen en önemli faktör üretim ve ithalattır. Malın ilk satış fiyatını belirleyen üretim ve ithalat fiyatı ,diğer aşamaların ilk fiyatını belirler.Perakendeci ve toptancı girdi maliyeti üzerinden (input cost)(şayet aldığı mal üzerinde maliyet arttırıcı başka bir değişiklik yapmıyorsa ) belirli bir kar marjı(markup) koyup satacaktır.
Satış fiyatı emsal fiyat ‘dan aşağı olamaz koşulu az gelişmiş ve gelişmekte ülkeler açısından tatbik edilmesi zor bir yöntemdir.Ayakta durma mücadelesi veren işletmelerin elindeki malını nasıl paraya çevireceği düşüncesi içinde ve aldığı banka kredilerini ödeme riski taşıması gerçeğini düşünürsek emsal fiyat aralığına ,çok katı bakmamak gerekiyor.

Vergi güvenlik sistemi olarak getirilen yöntem sonucu vergi incelemelerinde, Kanunun katı kuralı uygulandığı durumlarda ,vergi davaları çığ gibi büyüyecektir.Geniş mükellef kitlesini ilgilendiren bu tip Kanunlar uygulamaya konulduğunda uygulaması uzun zaman almaktadır.Tatbikatta yerini buluncaya kadar( ihtiyaçlar doğrultusunda) onlarca yüzlerce tebliğ çıkarılır.Onu bırakın , özel muktezalar verilerek mevzii çözümler üretilir.Bu durum ilgilileri okumaktan ,anlamaktan bezdirir sonuçta yenilen yine mükellef olur.

OCED ve Amerikan modeli baz alınarak hazırlana TRANSFER FİYATLANDIRILMASI YOLU İLE ÖRTÜLÜ KAZANÇ DAĞITIMI sistemi ülkemizin ekonomik, sosyal ,kültürel ,mali alt yapısında yer bulması gerekir.Rekabet,ekonomi (arz ve talep),pazar koşulları ,likitide sıkıntısı, gibi sebeplerle fiyatı tutturamazsınız.Ülkemiz koşullarında piyasada söz sahibi olan bir marka istediği fiyatta müşteri bulurken ,ayni şartlarla ayni mal üreten bir firma belki omalın yarı fiyatına müşteri bulmakta zorluk çekmektedir.Biz bu tip firmalara fiyat önderi diyoruz.(price leader)Fiyat istikrarını (price stabilization)yakalamak Türkiye koşullarına uygun değildir.


Yüksek enflasyon dönemlerinde uygulamaya konulan enflasyon muhasebesinin bu sistemle çeliştiğini düşünüyorum. İşletmelerin satış maliyet yöntemlerinde uyguladığı ilk giren ilk çıkar(first in firts out)sistemi göre ,stoklarında eski fiyattan bulunan ayni malı satmaya kalktığında ve satış fiyatını piyasa fiyatından belirlemeye kalktığında yüksek bir kar elde edeceği kaçınılmazdır.Bu vergi idaresinin hoşuna gidecektir.

Ülkemizde bilinen ,ancak kamuya yansımayan gizli enflasyon (hidden inflation) karşısında mükellefi nasıl koruyacağımız bilinmemektedir. Kaldı ki fiyat esnekliği bilinen bir gerçektir.(price flexibility) Bir malın talebinde meydana gelen değişmeler piyasa koşularını önemli derecede etkilemektedir.Ayrıca fiyat değişmeleri satış hacmini önemli derecede etkilemektedir.(price elasticity) Örneğin, demir fiyatlarında ki aşırı yükselme ,ihracat ve arz ve taleptir.İnşaat sektörü de demir tüccarları da zor durumdadır.

Bu sistemin zaafı ilişkili ve ilişkili olamayan kişi kavramıdır. İlişkiyi tayin eden hukuki kriterle, yorum dayalı kıstas çok tartışma yaratacaktır. Nüfuzu altında bulundurma kavramı yorumda dayalı bir ortam bulacaktır. Devamlı ayni yerden mal alma veya ayni yere mal satma,ayni kişiden devamlı borç alma gibi…Mükellef hukuki kriteri anlatabilir ancak nüfusu altında bulundurma durumunu anlatması çok zor olacaktır.

Sonuç olarak ,emsal fiyat aralığı çok önemli kriter olup,karşılaştırabilirlik analizin de ekonomik risk taşıyan sektörler,ekonomik koşullar,(arz ve talep)pazar payı gibi faktörlerin dikkate alınması ,esnek olunması gerekmektedir.Fiyata göre vergi güvenliğini tesis etmek zor bir yöntemdir.Mükellefin ve vergi idaresinin ön yargılı davranmaması konuya esneklik kazandıracaktır.
 

Naci Keskin

Okunma: 711

Diğer Yazıları

Yazarın En Çok Okunan 5 Yazısı