|
SOSYAL GÜVENLİK VE İŞ HUKUKU
İş Kanunu'nda emzikli ve gebe kadınların
korunmasına yönelik düzenlemeler
İbrahim Işıklı - 26 Nisan 2006 Çarşamba - Dünya
4857 sayılı İş Kanunu'na göre, kadın işçilerin doğumdan önce sekiz ve doğumdan
sonra sekiz hafta olmak üzere toplam onaltı haftalık süre için çalıştırılmaları
yasaktır. İkiz, üçüz gibi çoğul gebelik halinde doğumdan önce çalıştırılmayacak
sekiz haftalık süreye iki hafta süre eklenecektir. Ancak, sağlık durumu uygun
olduğu takdirde, doktorun onayı ile kadın işçi isterse doğumdan önceki üç
haftaya kadar işyerinde çalışabilecektir. Bu durumda, kadın işçinin çalıştığı
süreler doğum sonrası sürelere eklenecektir. Bu suretle, kadın işçilerin
özellikle çocuğuna bakabilmeleri açısından ihtiyaç duydukları doğum sonrası
iznin 13 haftaya kadar artırılması olanağı sağlanmıştır. Yukarıda öngörülen
süreler işçinin sağlık durumuna ve işin özelliğine göre doğumdan önce ve sonra
gerekirse artırılabilir. Bu süreler hekim raporu ile belirtilir. Hamilelik
süresince kadın işçiye periyodik kontroller için ücretli izin verilecektir.
Hekim raporu ile gerekli görüldüğü takdirde, hamile kadın işçi sağlığına uygun
daha hafif işlerde çalıştırılır. Bu halde işçinin ücretinde bir indirim
yapılmaz. İsteği halinde kadın işçiye, onaltı haftalık sürenin tamamlanmasından
veya çoğul gebelik halinde onsekiz haftalık süreden sonra altı aya kadar
ücretsiz izin verilir. Bu süre, yıllık ücretli izin hakkının hesabında dikkate
alınmamaktadır. Kadın işçilere bir yaşından küçük çocuklarını emzirmeleri için
günde toplam birbuçuk saat süt izni verilir. Bu sürenin hangi saatler arasında
ve kaça bölünerek kullanılacağını işçi kendisi belirler. Bu süre günlük çalışma
süresinden sayılır.
Gebe veya emziren kadınların çalıştırılma şartlarıyla Emzirme Odaları ve Çocuk
Bakım Yurtlarına Dair Yönetmelik'in 5. maddesinde, gebe, yeni doğum yapmış ve
emziren işçilerin güvenlik ve sağlığı için tehlikeli sayılan kimyasal, fiziksel
ve biyolojik etkenlerin ve sanayi proseslerinin-süreçlerinin işçiler üzerindeki
etkileri değerlendirilerek bunlar için alınacak önlemler aşağıda belirtilmiştir.
Bu önlemler, işçilerin yaptıkları işle bağlantılı hareketleri, duruşları,
zihinsel ve bedensel yorgunluğu da kapsar.
a) Fiziksel ve zihinsel yorgunluk ile ilgili olarak; gebe, yeni doğum yapmış ve
emziren işçilerin çalışma saatleri ve ara dinlenmeleri geçici olarak yeniden
düzenlenir, söz konusu işçilerin çalışma saatlerinin gece süresine ve gebe
işçilerin çalışmalarının günün erken saatlerine rastlamaması için gereken
önlemler alınır.
b) Postüral problemler ile ilgili olarak; çalışma mahalli ve çalışma düzeni,
gebe, yeni doğum yapmış ve emziren işçilerin postüral (duruş) problemlerini ve
kaza riskini azaltacak şekilde yeniden düzenlenir, mümkün olduğu durumlarda
oturarak çalışmaları sağlanır.
Gebeliğin durumuna göre yorgunluğun ve diğer postüral problemlerin azaltılması
veya ortadan kaldırılması için dinlenme araları ihtiyaca göre daha sık ve uzun
olarak düzenlenir.
c) Yüksekte çalışmalarda, gebe işçinin çalışma yerlerinin platform, merdiven
gibi yüksek ve düşme tehlikesi olan yerlerde olmaması için gerekli düzenlemeler
yapılır.
d) Çalışma saatleri ve çalışma hızı ile ilgili olarak; çalışma hızının,
saatlerinin ve işteki yoğunluğun işçinin önerileri dikkate alınarak mümkün
olduğunca uygun hale getirilmesi için gerekli şartlar sağlanır.
e) Gebe ve yeni doğum yapmış işçinin yalnız çalıştırılmaması esastır. Ancak
zorunluluk halinde gebe ve yeni doğum yapmış işçinin yalnız çalıştırılması
gerektiğinde işyerinde bulunan diğer çalışanlarla kolayca iletişim
sağlayabilmeleri için gerekli önlemler alınır.
Ayrıca işçinin uygun tıbbi ve diğer destekleri alabilmesi için gerekli
düzenlemeler yapılır, acil yardım prosedürlerinde bu durum göz önüne alınır.
f) İş stresi ile ilgili olarak; gebe, yeni doğum yapmış ve emziren işçiyi,
çalışma koşulları, çalışma saatleri, müşterilerle ve üçüncü kişilerle ilişkiler,
iş yükü, işini kaybetme korkusu gibi stres faktörlerinden koruyucu önlemler
alınır.
Düşük veya ölü doğum yapmış veya doğumdan sonra bebeğini kaybetmiş işçiyi
stresten korumak için özel itina gösterilir.
g) Gebe işçinin, ayakta çalışması gereken işlerde, mümkün olan durumlarda
oturması sağlanır, sürekli oturarak veya ayakta çalışma engellenir, çalışmanın
böyle düzenlenmesinin mümkün olmadığı durumlarda dinlenme araları artırılır,
ayrıca hamileliğin gelişimine göre gerekli önlemler alınır.
h) Dinlenme ve diğer iyileştirici olanakların sağlanması ile ilgili olarak; gebe
işçinin sigarasız ve dumansız bir ortamda gerekli aralıklarla oturarak veya
rahatça uzanacak şekilde fiziksel ve zihinsel olarak dinlenmesini sağlayacak
şartlar temin edilir. Gebe, yeni doğum yapmış ve emziren işçinin sık tuvalete
gitme ihtiyacı göz önüne alınarak uzun süreli çalışmalar ve ekip çalışmaları bu
gereksinime uygun olarak düzenlenir, ayrıca enfeksiyon ve diğer hastalıklara
karşı gerekli hijyen şartları sağlanır. Gebe ve yeni doğum yapmış işçinin,
kişisel ihtiyaçları göz önüne alınarak, beslenme molasının, temiz içme suyu
temininin ve diğer ihtiyaçlarının kendileriyle de istişare edilerek karşılanması
sağlanır.
Emziren işçinin doğumu izleyen 6 ay boyunca gece çalıştırılması yasaktır. Yeni
doğum yapmış işçinin doğumu izleyen sekiz haftalık süre sonunda, emziren işçinin
ise 6 aylık süreden sonra gece çalışması yapmasının güvenlik ve sağlık açısından
sakıncalı olduğunun hekim raporu ile belirlendiği dönem boyunca, gece
çalıştırılması yasaktır. Kadın işçiler, gebe olduklarının hekim raporuyla
tespitinden itibaren doğuma kadar geçen sürede gece çalışmaya zorlanamazlar.
İktisadi Dayanışma Gazetecilik Matbaacılık ve
Danışmanlık Ltd.Şti -(0212) 325 71 21-281 85 26 -281 85 30
|
