|
SOSYAL GÜVENLİ VE İŞ HUKUKU
Sosyal güvenlik reformunda hizmet
borçlanmaları
İbrahim Işıklı - 04 Ekim 2006 Çarşamba - Dünya
Geçmiş yıllarda herhangi bir sosyal güvenlik kurumu kapsamında olmayan
sigortalıların, bu gün boşluklarını borçlanmaları, yani bu dönemlerin primlerini
ödeyerek hizmet kazanmaları söz konusu değildir. Ancak, aşağıda sayılan
durumlarda sigortalılar geçmiş dönemlerdeki bazı süreleri borçlanarak
emekliliklerine saydırabileceklerdir. Sigortalıların maddede sayılan, ücretsiz
analık izni süreleri, er olarak silah altında ve yedek subay okulunda geçen
süreleri, kısmi çalışma nedeniyle çalışamadıkları süreler gibi bazı özel
durumlar için çalışılamayan sürelerini, tamamını veya bir kısmını kendileri veya
hak sahipleri tarafından bu kanuna göre belirlenmiş olan prime esas
kazançlarının alt sınırı üzerinden hesaplanacak tutarı 1 ay içerisinde ödemeleri
şartıyla borçlanma imkanı getirilmektedir. Borçlanma primi ödenmeyen süreler
hizmetten sayılmamaktadır.
Sigortalılar hangi süreleri borçlanabilecek
Sosyal güvenlik reformuna ilişkin 5510 sayılı yasanın 41. maddesine göre; 5510
sayılı kanuna göre sigortalı sayılanların;
a) Kanunları gereği verilen ücretsiz doğum ya da analık izni süreleri,
b) Er veya erbaş olarak silâh altında veya yedek subay okulunda geçen süreleri,
c) 4'üncü maddenin birinci fıkrasının (c) bendi kapsamında olanların (Kamu
idarelerinde çalışanlardan hizmet akdine tâbi çalışmayanlardan -işçi
olmayanlardan-, kadro ve pozisyonlarda sürekli olarak çalışıp, ilgili
kanunlarında (4/a) bendi kapsamına girenler (SSK sigortalıları) gibi sigortalı
olması öngörülmemiş olanların) personel mevzuatına göre aylıksız izin süreleri,
d) Sigortalı olmaksızın doktora öğrenimi veya tıpta uzmanlık için yurt içinde
veya yurt dışında geçirdikleri normal doktora veya uzmanlık öğrenim süreleri,
e) Sigortalı olmaksızın avukatlık stajını yapanların normal staj süreleri,
f) Sigortalı iken herhangi bir suçtan tutuklanan veya gözaltına alınanlardan bu
suçtan dolayı beraat edenlerin tutuklulukta veya gözaltında geçen süreleri,
g) Grev ve lokavtta geçen süreleri ve kurumca kabul edilecek sektörel veya genel
ekonomik kriz dönemlerinde işvereni tarafından ücretsiz izinli sayılanların, her
yıl için 3 ayı geçmemek üzere bu süreleri,
h) Hekimlerin fahrî asistanlıkta geçen süreleri,
ı) Seçim kanunları gereğince görevlerinden istifa edenlerin, istifa ettikleri
tarih ile seçimin yapıldığı tarihi takip eden ay başına kadar açıkta
geçirdikleri süreleri,
kendilerinin veya hak sahiplerinin yazılı talepte bulunmaları halinde
ödenebilecektir. Özellikle, kadın sigortalıların doğum ve analık izninde geçen
sürelerini borçlanabilmelerine imkan tanınması son derece yerinde bir
düzenlemedir.
Prim oranı artıyor, ödeme süresi kısalıyor
Sigortalıların veya hak sahiplerinin talep tarihindeki prime esas günlük kazanç
alt ve üst sınırları arasında olmak üzere, kendilerince belirlenecek günlük
kazancın yüzde 32'si üzerinden hesaplanacak primlerini borcun tebliği tarihinden
itibaren bir ay içinde ödemeleri şartı ile borçlandırılarak, borçlandırılan
süreleri sigortalılıklarına sayılması öngörülmektedir.
Bir ay içinde ödenmeyen borçlanmalar için ise yeni başvuru şartı aranacaktır.
Primi ödenmeyen borçlanma süreleri hizmetten sayılmayacaktır. Borçlanma
sürelerinin ne şekilde belgeleneceğini belirlemeye Sosyal Güvenlik Kurumu
yetkilidir.
Askerden sonra sigortalı olanların başlangıç tarihi geriye götürülecektir
5510 sayılı kanuna göre tespit edilen sigortalılığın başlangıç tarihinden önceki
süreler için borçlandırılma halinde, sigortalılığın başlangıç tarihi,
borçlandırılan gün sayısı kadar geriye götürülür. Sigortalılık borçlanması ile
aylık bağlanmasına hak kazanılması durumunda, ilgililere borcun ödendiği tarihi
takip eden ay başından itibaren aylık bağlanacaktır.
Borçlanılan süreler, uzun vadeli sigorta ve genel sağlık sigortası
bakımından;
a) Birinci fıkranın (a), (b), (d), (e), (f), (g) ve (h) bentleri gereği
borçlananlar, borçlandığı tarihteki 4'üncü maddenin birinci fıkrasının ilgili
bendine göre hizmet akdine tabi çalışan veya bağımsız çalışanlar gibi
değerlendirilecektir.
b) Birinci fıkranın (c) ve (ı) bentleri gereği borçlananlar, 4'üncü maddenin
birinci fıkrasının (c) bendine göre 4'üncü maddenin birinci fıkrasının (c) bendi
kapsamında olanların (Kamu idarelerinde çalışanlardan hizmet akdine tâbi
çalışmayanlardan -işçi olmayanlardan-, kadro ve pozisyonlarda sürekli olarak
çalışıp, ilgili kanunlarında (4/a) bendi kapsamına girenler (SSK sigortalıları)
gibi sigortalı olması öngörülmemiş olanların) personel mevzuatına göre aylıksız
izin süreleri,
sigortalılık süresi olarak değerlendirilir.
Bu kanunun yürürlük tarihinden sonraki sürelere ait borçlanmalarda; borçlanılan
prime esas gün sayısı borçlanılan ilgili aylara mal edilecektir. Seçilen prime
esas kazanç, borcun ödendiği tarihteki prime esas asgarî kazanca oranlanarak,
söz konusu oran ilgili ayın prime esas asgarî kazancı ile çarpılacaktır. Bulunan
tutar, ilgili ayın prime esas kazancı kabul edilir. Ancak hesaplanan prime esas
kazanç hiçbir suretle o ayın prime esas azamî kazancını geçemeyecektir.
Askerlik borçlanması için acele edin
SSK ve Bağ-Kur'da 2007 yılı gelmeden önce askerlik borçlanması yapmak
sigortalılar için önemli oranda avantaj sağlayacaktır. Halen SSK sigortalıları
18 aylık askerlik borçlanması karşılığı olarak (531.-.x %20 =) 106,20.YTL x 18
ay =) 1.911,60.-YTL ödemesi gerekmektedir. oysa, 01.01.2007 tarihinden sonra
askerlik borçlanması yapacakların, kendilerince belirlenecek günlük kazancın
yüzde 32'si üzerinden (bugünkü asgari ücret üzerinden en düşük tutar 169,92.-YTL
olacaktır) 18 x 169,92.-YTL =) 3.058,56.-YTL ödenmesi gerekecektir.
İktisadi Dayanışma Gazetecilik Matbaacılık ve
Danışmanlık Ltd. Şti -(0212) 325 71 21-281 85 26 -281 85 30
|