|
SOSYAL GÜVENLİK VE İŞ HUKUKU
Değişik sosyal güvenlik kuruluşunda geçen
hizmetlerin birleştirilmesi
İbrahim Işıklı - 28 Mart 2007 Çarşamba - Dünya
Ülkemizde çalışanların sosyal güvenliklerini sağlamak üzere farklı sosyal
güvenlik kuruluşları bulunmaktadır. Sigortalılar farklı sosyal güvenlik
kuruluşlarına tabi olarak çalışabilirler. Örneğin; bir sigortalı çalışma hayatı
boyunca, hem memur, hem işçi, hem de esnaf olarak çalışmış olabilir. Bu durumda
SSK, Bağ-Kur ve Emekli Sandığı'na ödediği malullük, yaşlılık ve ölüm sigortaları
primlerinin birleştirilerek değerlendirilmesi gerekir. Bu amaçla, önce, 5.1.1961
tarih ve 228 sayılı kanun, sonra bu kanunun yerine halen yürürlükte olan
24.5.1983 tarih ve 2829 sayılı Sosyal Güvenlik Kurumlarına Tabi Olarak Geçen
Hizmetlerin Birleştirilmesi Hakkında Kanun çıkarılmıştır.
2829 sayılı kanuna göre hizmet birleştirilmelerinde; hizmetlerin canlandırılması
yoluyla saydırılan sürelerle askerlikte ve yurtdışında geçen ancak hizmet
borçlanması suretiyle saydırılan süreler hizmet birleştirilmelerinde dikkate
alınmakta, sosyal güvenlik destek primi ödenerek 506 sayılı kanuna tabi bir işte
çalışılan süreler, itibari hizmet süreleri ve primi ödenmemiş süreler hizmet
birleştirmelerinde dikkate alınmamakta, Bağ-Kur kanununa göre, isteğe bağlı
sigortalıların geriye doğru yaptıkları 10 yıllık borçlanma süreleri de sadece
Bağ-Kur'dan aylık bağlanması durumunda dikkate alınmakta, diğer kurumlarda geçen
hizmet süreleri ile birleştirilmemektedir.
5434 sayılı kanun gereğince çeşitli adlarla ödenecek paralardan; istihkak
kesbedildiği tarihlerden itibaren beş yıl sonuna kadar alınmayan veya yazı ile
müracaat edilerek aranmayanlar Emekli Sandığı lehine zamanaşımına uğramaktadır.
Bu nedenle, Emekli Sandığı'na tabi çalışanlardan 5 yıldan az süre ile prim
ödeyenler ve devlet memurluğundan istifa ederek ayrıldıktan sonra 5 yıl içinde
başka bir sosyal güvenlik kuruluşuna tabi çalışmayanların bu hizmetlerinin
yeniden ihyası gerekir. Hizmet ihyası yapmak için Emekli Sandığı'na yazı ile
müracaat edilmesi ve cüzi bir tutarın ödenmesi gerekmektedir.
Ayrıca, hizmet birleştirilmesinde değişik sosyal güvenlik kuruluşlarında geçen
sürelerin aynı tarihe rastlamaması yani hizmetlerin çakışmaması da
gerekmektedir.
Aylığı bağlayıp ödeyecek kurumun tayininde, sigortalıların emeklilik tarihinden
geriye doğru prim veya kesenek ödenerek geçen son yedi yıllık fiili hizmet
(360x7=2520 gün) süresi esas alınmaktadır. Aylığın bağlanıp ödenmesi, bu süre
içinde fiili hizmet süresi fazla olan kurumca, hizmet sürelerinin eşit olması
halinde eşit hizmet sürelerinden sonuncusunun tabi olduğu kurumca ve kendi
mevzuatına göre yapılacaktır. Genel kural bu olmakla beraber;
1 - Malûlen emeklilik,
2 - Ölüm nedeniyle dul veya yetim aylığına hak kazanma,
3 - 5434 sayılı TC Emekli Sandığı Kanunu'na göre, kurumlarınca yaş haddi
sebebiyle resen emekliye sevk edilme,
4 - Sigortalıların bağlı oldukları sosyal güvenlik kurumlarının kanunla
değiştirilmesi,
Hallerinde, sigortalılara veya hak sahiplerine, son yedi yıllık fiili hizmet
süresi dikkate alınmadan, hizmet sürelerinin sonuncusunun tabi olduğu kurumca
kendi mevzuatına göre aylık bağlanır ve ödenir.
Son defa tabi olunan kurum dışındaki kurumlarca aylık bağlanması gerektiğinde,
aylığı bağlamaya yetkili kurum mevzuatında belirtilen şartların yerine
getirilmiş olması gerekir.
Son defa TC Emekli Sandığı'na tabi görevlerden emekliye ayrılan ve kendilerine
birleştirilen hizmet süreleri üzerinden kurumlardan herhangi birinden aylık
bağlananlara, sigorta primi veya emeklilik keseneği ödemek suretiyle geçen
sürelerin toplamı üzerinde TC Emekli Sandığı Kanunu'nun emeklilik ikramiyesi
ödenmesine dair hükümleri gereğince ikramiye ödenir.
Ancak, sigortalı sürelerin ikramiye ödenmesinde nazara alınabilmesi için bu
sürelerin, TC Emekli Sandığı'na tabi daire kuruluş ve ortaklıklarda geçmiş
olması gerekmektedir. Bu şekilde sigortalı geçen hizmetlerden dolayı ilgililere
evvelce herhangi bir kıdem tazminatı veya emeklilik ikramiyesi ödenmiş süre var
ise, emeklilik ikramiyesinin hesabında bu süre nazara alınmaz.
Birleştirilen hizmet süreleri üzerinden son 7 yıllık sürenin yarısından
fazlasının TC Emekli Sandığı'nda geçmiş olması nedeniyle bu kurumca aylık
bağlanmış olsa dahi, son defa TC Emekli Sandığı'na tabi görevden emekliye
ayrılmayanlara emeklilik ikramiyesi ödenmez. Bu gibilerin ayrıldıkları görev
itibariyle kıdem tazminatı alma hakları varsa bu hakları saklıdır.
İktisadi Dayanışma Gazetecilik Matbaacılık ve
Danışmanlık Ltd. Şti -(0212) 325 71 21-281 85 26 -281 85 30
|