|
SOSYAL GÜVENLİK VE İŞ HUKUKU
Yurtdışı borçlanmasında neler değişti?
İbrahim Işıklı - 18 Temmuz 2007 Çarşamba - Dünya
18 yaşını doldurmuş Türk vatandaşlarının yurtdışında geçen ve belgelendirilen
çalışma süreleri, bu çalışma süreleri arasında veya sonunda her birinde bir yıla
kadar olan işsizlik süreleri ve yurtdışında ev kadını olarak geçen sürelerinin
ilgili sosyal güvenlik kuruluşlarına prim, kesenek ve karşılık ödenmemiş olması
ve istekleri halinde sosyal güvenlikleri bakımından değerlendirilmesi 3201
sayılı Yurtdışında Bulunan Türk Vatandaşlarının Yurtdışında Geçen Sürelerinin
Sosyal Güvenlikleri Bakımından Değerlendirilmesi Hakkında Kanun'a göre
yapılmaktadır.
Yurtdışı borçlanması uygulamasına ilişkin "Yurtdışında Bulunan Türk
Vatandaşlarının Yurtdışında Geçen Sürelerinin Sosyal Güvenlikleri Bakımından
Değerlendirilmesi Hakkında Yönetmelik"te önemli değişiklikler yapılmış olup, 6
Temmuz 2007 tarihli Resmi Gazete'de yayımlanarak yürürlüğe girmiştir.
İsteyen yatırdığı parayı geri alabilecek
Daha önce yurtdışı borçlanması yapanlara yatırdıkları borçlanma tutarları iade
edilmiyordu.
Yapılan değişiklikle yurtdışı borçlanması yaparak, borcun bir kısmını veya
tamamını ödeyen sigortalılardan veya ölümleri halinde hak sahiplerinden, aylık
bağlanması için talepte bulunmayanlar ile aylık bağlanması talebinde bulunup da
aylığa hak kazanamayanlar, bu borçlanmadan vazgeçtikleri takdirde, ödedikleri
meblağın ödeme tarihlerindeki Yeni Türk Lirası tutarları talepleri üzerine
kendilerine, hak sahiplerine veya mirasçılarına iade edilir ve borçlanmaları
iptal edilebilecektir.
Kesin dönüş kavramı yeniden açıklandı
Yönetmelikte yapılan değişiklikle 3201 sayılı kanuna göre değerlendirilen
sürelerin tahsiste dikkate alınabilmesi için;
a) Yurda kesin dönülmüş olması,
b) Tahakkuk ettirilen döviz borcunun tamamının ödenmiş olması,
c) Borcun ödenmesinden sonra yazılı talepte bulunulması,
şartları getirilmiştir. Yurtdışı borçlanması yapabilmek için yurda kesin dönüş
şartı aranmazken, emekli aylığı bağlanabilmesi için kesin dönüş şartı
aranmaktadır. "Yurda kesin dönüşten; aylık tahsis talebinde bulunanların
yurtdışındaki çalışmasının sona ermesi, çalışmaya bağlı sosyal sigorta
ödenekleri olan işsizlik ve hastalık ödeneği ile ikamete bağlı sosyal yardım
almaması anlaşılır" denilmek suretiyle Türkiye'den yurtdışı borçlanmasına
istinaden emekli aylığı alabilmeleri için, yurtdışında çalışmaya son vermeleri,
işsizlik yardımı ve her ne adla olursa olsun ikamete dayalı sosyal yardım
almamaları gerektiği hükme bağlanmıştır.
Yurtdışı hizmet borçlanmasında güncel belge istenecek
Yönetmelik hükmüne göre tahsis talebinde bulunanlardan; şekli ve içeriği sosyal
güvenlik kurumunca (SGK) belirlenecek beyan ve taahhüt belgesi istenecek.
Bununla birlikte, çalıştığı işyerinden ayrıldığını ve işsizlik ve hastalık
sosyal sigorta ödeneklerini almadığını gösterir güncel tarihli hizmet belgesi
getirmesi talep edilecek.
Yurtdışında yalnızca ev kadını olarak bulunduğu süreleri borçlanmış olanların
tahsis taleplerinde ise şekli ve içeriği kurumca belirlenecek beyan ve taahhüt
belgesi alınacak.
Yukarıdaki şartları yerine getirenlerden aylığa hak kazananların aylıkları
yazılı talepte bulundukları tarihi takip eden aybaşından başlar.
Kısmi borçlanma yapılabilecek
3201 sayılı kanuna göre borçlanma için başvuruda bulunanlar, yurtdışında geçen
sürelerinin tamamını veya istediği kadarını borçlanabilirler. Kısmi borçlanma
yapmak isteyenler, borçlanacakları süreleri gün, ay ve yıl olarak belirtmek
zorundadır.
Yıllık kontrol yapılacak
Borçlandıkları hizmetleri dikkate alınarak kendilerine aylık tahsisi yapılan
kişiler ile ev kadınlarından her takvim yılı içerisinde 6 aydan daha uzun süre
yurtdışında bulunmuş olanlar, yurtdışında çalışmadıklarını ve işsizlik ile
hastalık sosyal sigorta ödenekleri almadıklarını gösterir güncel tarihli hizmet
belgelerini sosyal güvenlik kuruluşuna vermek zorundadır.
Aylık tahsisi yapılan kişilerden her takvim yılı içerisinde 6 aydan daha uzun
süre yurtdışında bulundukları halde güncel tarihli hizmet belgelerini her takvim
yılı sonuna kadar sosyal güvenlik kuruluşuna elden veya posta yoluyla
gönderilmediği ya da sosyal güvenlik kuruluşlarınca oluşturulacak elektronik
ortamda verilmediği tespit edilenlerin aylıkları söz konusu belgenin intikaline
kadar durdurulur.
Yıl içinde aylık tahsisi yapılanların yoklama işlemleri takip eden yıldan
itibaren başlatılır.
Sosyal güvenlik kuruluşlarınca gerekli görülen zaman ve hallerde aylık alanların
aylık alma şartlarının devam edip etmediği konusunda re'sen araştırma
yapılabilir.
Aylık alma şartlarını yitirdikleri tespit edilenlere yersiz olarak yapılan
ödemeler ilgili hükümlere göre tahsil edilir.
Sosyal güvenlik kuruluşları emekli aylığı bağlananların 6 aydan daha uzun süre
ile yurtdışında bulunup bulunmadıklarını her takvim yılını izleyen 3 ay içinde
re'sen denetler. Yapılan denetim sonunda 6 aydan fazla yurtdışında bulundukları
tespit edilenlerin aylıkları söz konusu belgenin intikaline kadar durdurulur.
İktisadi Dayanışma Gazetecilik Matbaacılık ve
Danışmanlık Ltd. Şti -(0212) 325 71 21-281 85 26 -281 85 30
|