|
SOSYAL GÜVENLİK VE İŞ HUKUKU
2005 yılı için çalışma hayatında değişen
parametreler
İbrahim Işıklı - e-mail:
ibrahimis@hotmail.com - 19 Ocak 2005 Çarşamba - Dünya
Her yıl ocak ayında, çalışma yaşamını
ilgilendiren birçok parametrede değişiklikler olur. Doğal olarak 2005 yılı Ocak
ayında da birçok parametrede değişiklikler oldu. Asgari ücret değişti, buna
bağlı olarak SSK primine esas kazanç alt ve üst değişiklik yapıldı, kıdem
tazminatının üst sınırı arttı, yemek, aile ve çocuk yardımı tutarları değişti,
vergiden müstesna harcırah tavanı ve yemek bedeli ile 2005 yılı gelir vergisi
tarifesi (ücretler) ve ücretlerin vergilendirilmesinde uygulanacak aylık
sakatlık indirimi tutarları değişti. İki hafta önceki yazımda, yeni asgari ücret
ve SSK sigorta primi hesabında dikkate alınmayacak yemek, aile ve çocuk yardımı
tutarlarını açıklamıştım. Bugün diğer parametreleri açıklamaya devam edeceğim.
I. SSK primine esas kazancın alt ve üst sınırı arttı
506 sayılı kanunun 78'inci maddesinin 5198 sayılı kanunla değişik birinci
fıkrasında, bu kanun gereğince alınacak prim ve verilecek ödeneklerin hesabına
esas tutulan günlük kazancın alt sınırının, 4857 sayılı İş Kanunu'nun 39'uncu
maddesine göre 16 yaşından büyükler için belirlenen asgari ücret, üst sınırının
ise günlük asgari ücretin 6,5 katı olduğu hükme bağlanmıştır. Yapılan
değişikliğe göre, 01.01.2005-31.12.2005 tarihleri arasında günlük alt sınır
16,29 YTL, aylık alt sınır 488,70 YTL, günlük üst sınır 105,89 YTL, aylık üst
sınır 3.176,70 YTL olarak uygulanacaktır. (Sigorta primlerine, işsizlik
sigortası primine ve sosyal güvenlik destek primine esas aylık kazancın üst
sınırı aylık asgari ücretin 6,5 katı olarak hesaplanması halinde aylık üst sınır
olan 3.176,70 YTL'den farklı olarak 6,5 * 488,70=) 3.176,55 YTL bulunmakta olup
bu tutar yanlıştır. Hesaplamanın, yasada belirtildiği şekilde "4857 sayılı İş
Kanunu'nun 39'uncu maddesine göre 16 yaşından büyükler için belirlenen günlük
asgari ücretin 6,5 katı olarak" yapılması durumunda 3.176,70 YTL bulunacak olup,
bu tutarın dikkate alınması gerekmektedir.
II. Çıraklar ve öğrenciler için SSK primi
3308 sayılı Çıraklık ve Meslek Eğitimi Kanunu'nun 25'inci maddesinin dördüncü
fıkrası uyarınca aday çırak, çırak ve işletmelerde beceri eğitimi gören
öğrencilerin yaş durumlarına göre tespit olunan asgari ücretlerin yüzde 50'si
sigorta primlerinin hesabına esas tutulduğundan, 01.01.2005-31.12.2005 tarihleri
arasında bunların sigorta primlerine esas aylık kazanç tutarı, 16 yaşından
büyükler için günlük 8,15 YTL, aylık 244,50 YTL, 16 yaşından küçükler için ise
günlük 6,93 YTL, aylık 207,90 YTL olarak uygulanacaktır.
III. Kıdem tazminatı tavan tutarı
1475 sayılı İş Kanunu ödenecek kıdem tazminatının bir yıllık miktarını en yüksek
devlet memuruna (Başbakanlık Müsteşarı) ödenen bir yıllık emeklilik ikramiyesi
tutarı ile sınırlandırmıştır. Memur maaş katsayısına bağlı olan kıdem tazminatı
tavan oranı sürekli değişmektedir. 1/1/2005 tarihinden itibaren işçilere
ödenecek kıdem tazminatının yıllık tavanı 1.648,90 YTL olarak belirlenmiştir. İş
Kanunu'nda öngörülen esaslar dışında veya kıdem tazminatı tavan tutarından fazla
ödeme yapılması için emir veya talimat veren veya bu yolda hareket eden özel
veya kamu kurumu veya kuruluşların yönetim kurulu üyeleri, genel müdür, müessese
müdürü, muhasebe müdürü gibi yetkili sorumluları hakkında, fiil daha ağır cezayı
gerektiren bir suç teşkil etmediği takdirde altı aydan iki seneye kadar hapis ve
ağır para cezasına hükmolunmakta iken 4857 sayılı İş Kanunu ile 1475 sayılı İş
Kanunu'nda düzenlenen idari para cezaları yürürlükten kaldırıldığından, buna
aykırı işlem yapılması halinde herhangi bir ceza uygulanması söz konusu
olmayacaktır.
IV. Ücretler için 2005 yılı gelir vergisi tarifesi
6.600 YTL'ye kadar yüzde 15; 15.000 YTL'nin 6.600 lirası için 990 lira, fazlası
yüzde 20; 30.000 YTL'nin 15.000 lirası için 2.670 lira, fazlası yüzde 25; 78.000
YTL'nin 30.000 lirası için 6.420 lira, fazlası yüzde 30; 78.000 liradan
fazlasının 78.000 lirası için 20.820 lira, fazlası yüzde 35 olarak
uygulanacaktır.
V. Ücretlerin vergilendirilmesinde uygulanacak aylık sakatlık indirimi tutarları
01.01.2005 tarihinden itibaren ücretlerin vergilendirilmesinde uygulanacak aylık
sakatlık indirimi tutarları değişmiş olup,
I. derece sakatlar (çalışma gücünün asgari yüzde 80'ini kaybetmiş olanlar) 480
YTL,
II. derece sakatlar (çalışma gücünün asgari yüzde 60'ını kaybetmiş olanlar) 240
YTL,
III. derece sakatlar (çalışma gücünün asgari yüzde 40'ını kaybetmiş olanlar) 120
YTL,
olarak belirlenmiştir.
VI. Aile ve çocuk yardımı
1 Ocak 2005 tarihinden itibaren vergiden müstesna (657, 926 ve 2914 sayılı
kanunlara tabi olmayan hizmet erbabına eşleri için kendi statüleri uyarınca aile
yardımı veya başka adlar altında yapılan ödemelerin ücret ödemesi olarak kabul
edilmesi gerekmektedir. Bu nedenle, 4857 (İş Kanunu), 854 (Deniz İş Kanunu) ve
5953 (Basın İş Kanunu) sayılı kanunlara tabi çalışan hizmet erbabına ödenen aile
yardımının Gelir Vergisi Kanunu'nun ilgili hükümleri uyarınca vergiye tabi
tutulması gerekmektedir.) Aile yardımı (1.250 x 0,0401)=50,13 YTL ve vergiden
müstesna olan çocuk yardımı;
- Çocuk yardımı 10.03.-YTL'ye, (250 * 0,0401),
- İki çocuk ve fazlası için uygulanan yardım ise 2*10.03=20.06.- YTL'ye
yükseltilmiştir. Maliye Bakanlığı'nın 07.01.05 tarih ve 279 sayılı tel emrinin
2/a fıkrasına göre; 657 sayılı kanunun 202'nci maddesine göre, çocuklardan her
biri için 250 olarak uygulanmakta olan aile yardımı ödeneği gösterge rakamı,
15/1/2005 tarihinden itibaren 0-6 yaş (72'nci ay dahil) grubunda yer alan
çocuklar için (aile yardımı ödeneğine müstehak ikiden fazla çocuğu bulunanlarda,
bu yaş grubunda yer alan çocuklara öncelik verilmek suretiyle) 500 olarak (500 *
0,0401=20.06) uygulanacaktır.
İktisadi Dayanışma Gazetecilik Matbaacılık ve
Danışmanlık Ltd.Şti -(0212) 325 71 21-281 85 26 -281 85 30
|
