|
SOSYAL GÜVENLİK VE İŞ HUKUKU
Bağ-Kur isteğe bağlı sigortalılığı
İbrahim Işıklı - e-mail:
ibrahimis@hotmail.com - 02 Şubat 2005 Çarşamba - Dünya
Bağ-Kur kapsamında isteğe bağlı sigortalılığın
usul ve esaslarını düzenlemek amacıyla hazırlanan "Bağ-Kur İsteğe Bağlı
Sigortalılık Yönetmeliği" 12.01.2005 tarih ve 25698 sayılı Resmi Gazete'de
yayımlanmıştır. Bağ-Kur İsteğe Bağlı Sigortalılık Yönetmeliği, isteğe bağlı
sigortalı olabileceklerin niteliklerini, başvurma usulünü, sigortalılığın
başlangıcını ve sona ermesini, basamak seçimini ve yükseltilmesini, primlerin
ödenmesini ve hizmet borçlanmasının usul ve esasları ile sağlanan sigorta
yardımlarını kapsamaktadır. İsteğe bağlı sigortalılar ve bunların hak sahipleri
1479 sayılı kanunun malullük, yaşlılık ve ölüm sigortası haklarından zorunlu
sigortalılar gibi yararlanırlar. Ancak, iş kazası ve meslek hastalığı sonucu
malullük ve ölüm aylığına ilişkin hükümler bu sigortalılar hakkında uygulanmaz.
04.10.2000 tarihinden sonra sigortalı olanlar sağlık sigortası yardımlarından
yararlanamazlar. Ancak, bu tarihten önce sağlık sigortası yardımlarından
yararlananlar ile 1479 sayılı kanunun geçici 23'üncü maddesine göre sağlık
sigortası yardımlarından yararlanacak olanların hakları saklıdır. Bu şekilde
sağlık sigortasından yararlanan sigortalılar 1479 sayılı kanunun ek 15'inci ve
geçici 7'nci maddesine göre sağlık sigortası primi ödemek zorundadırlar.
Kanunla veya kanunların verdiği yetkiye dayanılarak kurulan sosyal güvenlik
kuruluşlarına prim veya kesenek ödemeyen, bu kuruluşlardan malullük ve yaşlılık
aylığı ile daimi tam iş göremezlik geliri almayan ve onsekiz yaşını dolduran;
a) Ev kadınları,
b) Herhangi bir işte çalışmayanlar,
c) Bağ-Kur'a tabi zorunlu sigortalılığı sona erenler,
d) Yurtdışındaki vatandaşların yanlarında bulunan ve herhangi bir işte
çalışmayan eşleri,
e) Türkiye'de ikamet eden ve herhangi bir işte çalışmayan yabancı uyruklular,
talep etmeleri halinde isteğe bağlı sigortalı olabilirler.
Kuruma isteğe bağlı sigortalı olarak tescili yapılan ancak daha sonra birinci
fıkrada öngörülen şartları taşımadığı anlaşılanların sigortalılığı;
a) Öngörülen şartları halen taşımıyor iseler, tescil tarihinden itibaren,
b) Öngörülen şartlara daha sonra haiz olmuş iseler, bu şartlara haiz oldukları
tarihe kadar olan kısmı, iptal edilir ve ödedikleri primler talepleri halinde
kendilerine iade edilir.
Bağ-Kur'a tabi zorunlu sigortalılığı sona erenlerden isteğe bağlı sigortalı
olmak isteyenler veya isteğe bağlı sigortalılığını sona erdirenlerden tekrar
isteğe bağlı sigortalı olmak isteyenler dilekçe ile, ilk kez Bağ-Kur isteğe
bağlı sigortalısı olmak isteyenler ise ikametgahlarının bulunduğu köy veya
mahalle muhtarları tarafından onaylanmış Bağ-Kur İsteğe Bağlı Sigortalılık Giriş
Bildirgesi ile ikametgahlarının bulunduğu yerdeki il müdürlüğüne başvurmaları
gerekmektedir. Yurtdışından isteğe bağlı sigortalı olmak isteyenler, Bağ-Kur
İsteğe Bağlı Sigortalılık Giriş Bildirgeleri'ni ikamet ettikleri ülkede bulunan
konsolosluğa veya Çalışma ve Sosyal Güvenlik Müşavirliği ya da Ataşeliği'ne
onaylattıktan sonra doğrudan Bağ-Kur Genel Müdürlüğü'ne göndermeleri
gerekmektedir. İl müdürlüklerine yapılan başvurular Bağ-Kur Genel Müdürlüğü'ne
gönderilir. İsteğe bağlı sigortalılığı yönetmeliğin 8'inci maddesinin ikinci
fıkrasına göre sigortalının toplam borcunun üç aylık prim ve ceza borcundan
fazla olması nedeniyle sigortalılığı sona erenlerin daha sonra yaptıkları prim
ödemeleri de yeniden sigortalılık talebi olarak değerlendirilir.
İsteğe bağlı sigortalılık, talep dilekçesinin veya isteğe bağlı sigortalılık
giriş bildirgesinin kurum kayıtlarına girdiği tarihten itibaren başlar.
Ancak;
a) 1479 ve 2926 sayılı kanunlar kapsamında zorunlu sigortalılığı sona erdikten
sonra isteğe bağlı sigortalı olmak isteyenlerin isteğe bağlı sigortalılıkları,
zorunlu sigortalılık sürelerine ait prim ve gecikme zammı borçlarını ödedikleri
tarihten,
b) Diğer sosyal güvenlik kanunları kapsamındaki zorunlu ve isteğe bağlı
sigortalılıkları veya 1479 ve 2926 sayılı kanunlar kapsamındaki zorunlu
sigortalılıkları devam ederken isteğe bağlı sigortalılık talebinde bulunanların
sigortalılıkları anılan kanunlara tabi sigortalılıklarının sona erdiği tarihi
takip eden günden itibaren başlatılır.
Yönetmeliğin 8. maddesinin ikinci fıkrasına göre sigortalının toplam borcunun üç
aylık prim ve ceza borcundan fazla olması nedeniyle sigortalılığı sona
erdirilenlerin, prim ödemeye başladıkları ayın başı itibariyle sigortalılıkları
yeniden başlatılır.
İlk defa isteğe bağlı sigortalı olmak isteyenler, 1479 sayılı kanunun 50'nci
maddesinde belirlenen gelir basamaklarından ilk oniki basamaktan dilediklerini
seçebilirler. Ancak, Bağ-Kur'a tabi zorunlu sigortalı olduktan sonra ilk defa
isteğe bağlı sigortalı olanların basamakları zorunlu sigortalılığın sona erdiği
tarihte bulundukları basamaklara, diğer sosyal güvenlik kanunlarına tabi
sigortalı olduktan sonra ilk defa isteğe bağlı sigortalı olanların basamakları,
diğer sosyal güvenlik kanunları kapsamında geçirilen süre dikkate alınarak,
intibak ettirilmek suretiyle belirlenir. İsteğe bağlı sigortalılığı sona
erdikten sonra, diğer sosyal güvenlik kanunları kapsamında sigortalı olup,
yeniden isteğe bağlı sigortalı olanların basamakları ise diğer sosyal güvenlik
kanunları kapsamında geçirilen süre dikkate alınarak daha önce bulundukları son
basamak üzerine intibak ettirilmek suretiyle yeniden belirlenir.
Sigortalıların seçtikleri veya intibak ettirildikleri ilk oniki basamakta
bekleme süresi bir yıl, onüçüncü basamaktan itibaren her bir basamakta bekleme
süresi ise iki yıldır. İlk onbir basamakta bulunan sigortalıların basamakları;
bu yönetmeliğin 8'inci maddesinin ikinci fıkrası hükmü saklı kalmak kaydı ile
talep aranmaksızın, bir yıllık prim ödeme süresinin dolduğu tarihi takip eden ay
başı itibariyle, kurumca bir üst basamağa yükseltilir. Onikinci basamaktan
itibaren sigortalıların basamakları; talepte bulunmaları ve talep tarihinden
önceki ayın sonu itibariyle prim ve gecikme zammı borcu bulunmaması şartıyla,
talep tarihini takip eden aybaşı itibariyle bir üst basamağa yükseltilir.
İktisadi Dayanışma Gazetecilik
Matbaacılık ve Danışmanlık Ltd.Şti -(0212) 325 71 21-281 85 26 -281 85 30
|
