|
SOSYAL GÜVENLİK VE İŞ HUKUKU
İşçi ücretinden para cezası kesilmesi
İbrahim Işıklı - 05 Ağustos 2009 Çarşamba - Dünya
Zaman zaman çalışanların işyeri kurallarına uymamasından dolayı sorunlar
yaşanmaktadır. Bu nedenle işyerlerinde konulan kurallara uymayı sağlamak üzere,
para cezası uygulanabilmektedir.
4857 sayılı kanunun 32. maddesinde ücret, "Genel anlamda ücret bir kimseye bir
iş karşılığında işveren veya üçüncü kişiler tarafından sağlanan ve para ile
ödenen tutar" olarak tanımlanmıştır. İşyerlerinde işlerin düzenli bir şekilde
yürüyebilmesi için bir takım kurallar konulmaktadır. Bu kurallara uyulmaması
halinde de disiplin cezaları öngörülmektedir. Bu disiplin cezaları ihtar, iş
sözleşmesinin feshi vs. gibi disiplin cezaları veya para cezaları şeklinde
olmaktadır.
4857 sayılı İş Kanunu'nun 38. maddesi ücret kesme cezası başlığıyla işçiye
yaptığı suça karşılık kendisine verilebilecek para cezası özel hükümlere
bağlanmıştır. İş sözleşmesi veya toplu iş sözleşmesinde gösterilen sebepler
dışında ücret kesimi cezası verilmesi mümkün değildir. İşçiye para cezası
verilebilmesi için, iş sözleşmesi, toplu iş sözleşmesi veya işyeri iç
yönetmeliklerinde ceza verilecek davranışın belirlenmesi, diğer bir deyişle
hangi davranışın sonucunda hangi cezanın söz konusu olacağının bilinmesi
gereklidir.
Nitekim Yargıtay Genel Kurulu bir kararında
işverenin, yasanın hak verdiği özel durumlar dışında, işçi ücretinden yargı
kararı olmadan kesinti yapamayacağına (Yarg. Hukuk Genel Kurulu E.984/454
K.985/1073 T.18.12.1985) vurgu yapmaktadır. İşçinin ücretinden, yasanın cevaz
verdiği özel haller dışında bir yargı kararı olmadan işverenin tek taraflı
iradesi ile bir kesinti yapamayacağı belirtilmiştir. Buna göre, hangi
sebeplerden dolayı ücret kesinti yapabileceğine ilişkin işçinin onayı
gereklidir. Bu onay da, iş sözleşmesi/toplu iş sözleşmesi veya iç
yönetmeliklerle alınmalıdır.
İşçi ücretinden para cezası kesilmesinin koşulları
İşçiye yaptığı suça karşılık kendisine verilebilecek para cezası özel hükümlere
bağlanmıştır. İşçi ücretinden para kesintisi yapılmasının koşulları aşağıda
sayılmıştır.
1. İşçiye para cezası verilebilmesi için, söz konusu davranışın objektif olarak
belirlenmesi, hangi davranışın neticesinde ne miktarda para cezasının söz konusu
olacağının bilinmesi, hizmet akdi/toplu iş sözleşmesi veya iç yönetmeliklerle
sağlanmalıdır. Önceden belirlenmeyen ve bilinmeyen davranışlara para cezası
vermek mümkün değildir.
2. 4857 sayılı İş Kanunu yapılacak kesintilerin bir ayda iki gündelikten veya
parça başına yahut yapılan iş miktarına göre verilen ücretlerde işçinin iki
günlük kazancından fazla olamayacağı hükme bağlanmıştır. Uygulanacak para cezası
miktarının bir ayda işçinin iki günlük kazancından fazla olamayacağı belirtilmek
suretiyle yapılacak kesintinin üst sınırı belirlenmiştir. Şüphesiz uygulanacak
para cezasının miktarı, işçinin iki gündeliğini aşabilecektir. Ancak, 1 ay
içinde yapılabilecek kesinti miktarı, işçinin 2 gündeliğini aşamayacaktır.
Örneğin, işçinin 3 gündeliği tutarında para cezası uygulanması durumunda; bu
miktarın 2 gündeliği 1. ayda, bakiye 1 gündeliği de ancak, 2. ayda
kesilebilecektir. Kanun koyucu üst sınır yani, iki gündeliği belirlediğinden
daha düşük bir miktarda kesinti yapılmasına ilişkin (örneğin ayda 1 gündelik) iş
sözleşmesi ve toplu iş sözleşmesi hükmü geçerli olacaktır. Zira, kanun koyucu,
işçi ücretlerinden yüksek miktarda kesinti veya keyfi uygulamalarla kesinti
yapılarak işçinin zor duruma düşmesine engel olmak istemiştir.
3. İşçi ücretlerinden ceza olarak yapılacak
kesintiler, işçiye gerekçeleriyle hemen bildirilmelidir. Böylece, işçinin
yapılacak ceza miktarını ve ne zaman kesileceğini bilebilmesi sağlanmakta; bu
arada işçinin haksız uygulama diye değerlendirdiği muamele için itiraz
edebilmesine imkan hazırlanmaktadır.
4. 4857 sayılı İş Kanunu söz konusu ceza paralarının Çalışma ve Sosyal Güvenlik
Bakanlığı hesabına bakanlıkça belirtilecek Türkiye'de kurulu bulunan ve mevduat
kabul etme yetkisini haiz bankalardan birine, kesildiği tarihten itibaren bir ay
içinde yatırılacağını hüküm altına almıştır. Başka bir ifadeyle, 1475 sayılı İş
Kanunu'nda yapılacak kesintiler için bakanlığın milli bankalardan birinde hesaba
açabileceği öngörülmüşken, 4857 sayılı yasa ile bakanlığın Türkiye'de kurulu
bulunan ve mevduat kabul etme yetkisini haiz bankalardan birinde hesap
açabileceği hüküm altına alınmıştır. 4857 sayılı İş Kanunu'nun 38. maddesi
gereğince, disiplin suçları nedeniyle işçi ücretlerinden kesilen ceza
paralarının 24.04.2001 tarihinden itibaren T.C. Ziraat Bankası Ankara Merkez
Şubesi nezdindeki 30401/276505 no'lu hesaba yatırılması gerekmektedir.
İktisadi Dayanışma
Gazetecilik Matbaacılık ve Danışmanlık Ltd.Şti
- Türkiye' nin En Büyük Mevzuat Portalına
Hoş Geldiniz. |