|
SOSYAL GÜVENLİK VE İŞ HUKUKU
Yeni Borçlar Kanunu'nda ücret ödeme
yükümlülüğü
İbrahim Işıklı - 26 Ocak 2011 Çarşamba - Dünya
6098 sayılı yeni Borçlar Kanunu ile bir çok
konuda önemli değişiklikler yapılıyor. Yeni Borçlar Kanunu'nda düzenlenen
konulardan birisi de işçi-işveren ilişkilerini düzenleyen iş sözleşmeleri
(Hizmet Sözleşmeleri) olup, yasanın 392 ve 447'nci maddelerinde yer almıştır.
İşveren, işçiye sözleşmede veya toplu iş sözleşmesinde belirlenen; sözleşmede
hüküm bulunmayan hâllerde ise, alışılmış olan ücreti ödemekle yükümlüdür. İşçi
işverenle birlikte yaşıyorsa, aksine anlaşma veya yerel âdet olmadıkça barınma
ve beslenme, ücretin bir bölümünü oluşturur.
Fazla çalışma ücreti
İşveren, fazla çalışma için işçiye normal çalışma ücretini en az yüzde elli
fazlasıyla ödemekle yükümlüdür. İşveren, işçinin rızasıyla fazla çalışma ücreti
yerine, uygun bir zamanda fazla çalışmayla orantılı olarak izin verebilir.
Burada yapılan düzenleme ile 4857 sayılı İş Kanunu'na paralel hükümler
getirilmiştir. İşçi fazla çalışma ücreti isteyebileceği gibi, serbest zaman
olarak kullanma hakkına da sahip olacaktır.
İşin sonucundan pay alma
Sözleşmeyle işçiye ücretle birlikte üretilenden, cirodan veya kârdan belli bir
pay verilmesi kararlaştırılmışsa, hesap dönemi sonunda bu pay, yasal hükümler
veya genellikle kabul edilmiş ticarî esaslar göz önünde tutularak belirlenir.
İşçiye belli bir pay verilmesi kararlaştırılan hâllerde, payın hesaplanmasında
uyuşulamazsa işveren, işçiye veya onun yerine, birlikte kararlaştırdıkları ya da
hâkimin atadığı bilirkişiye bilgi vermek ve bilginin dayanağını oluşturan
işletmeyle ilgili defter ve belgeleri incelemesine sunmak; kârdan bir pay
verilmesi kararlaştırılmışsa, işveren işçiye, istemi üzerine ayrıca yıl sonu kâr
zarar cetvelini vermek zorundadır.
Aracılık ücreti
İşçiye belli işlerde aracılık yapması karşılığında işverence bir ücret ödeneceği
kararlaştırılmışsa, aracılık yapılan işlemin üçüncü kişi ile geçerli olarak
kurulmasıyla işçinin istem hakkı doğar.
Borçların kısım kısım ifa edileceği sözleşmeler ile sigorta sözleşmelerinde, her
kısma ilişkin ücret isteminin bu kısma ilişkin borcun muaccel olmasıyla veya
yerine getirilmesiyle doğacağı yazılı olarak kararlaştırılabilir.
İşçinin aracılığı suretiyle işveren ile üçüncü kişi arasında kurulan sözleşme,
işveren tarafından kusuru olmaksızın ifa edilmezse veya üçüncü kişi borçlarını
yerine getirmezse, ücret istemine yönelik hak sona erer. Sadece kısmî ifa
hâlinde, ücretten orantılı olarak indirim yapılır.
Sözleşmeyle işçiye, kendisine ödenecek aracılık ücretinin hesabını tutma
yükümlülüğü getirilmemişse, işveren işçiye ücretin muaccel olduğu her dönem
için, bu ücrete tâbi işlemleri de içeren yazılı hesap vermekle yükümlüdür.
Hesabı gözden geçirme ihtiyacı ortaya çıkarsa işveren, işçiye veya onun yerine,
birlikte kararlaştırdıkları ya da hâkimin atadığı bilirkişiye bilgi vermek ve
bilginin dayanağını oluşturan işletmeyle ilgili defter ve belgeleri onun
incelemesine sunmak zorundadır.
İkramiye
İşveren, bayram, yılbaşı ve doğum günü gibi belirli günler dolayısıyla
işçilerine özel ikramiye verebilir. Ancak, işçilerin bu ikramiyeyi istem hakları
bu konuda anlaşma olması hâlinde doğar.
Hizmet sözleşmesi ikramiyenin verildiği dönemden önce sona ermişse, işçinin
ikramiyeden çalıştığı süre ile orantılı bir bölümünü isteme hakkı, ancak bu
konuda anlaşma olması hâlinde doğar.
İktisadi Dayanışma
Gazetecilik Matbaacılık ve Danışmanlık Ltd.Şti
- Türkiye' nin En Büyük Mevzuat Portalına
Hoş Geldiniz.
|