|
SOSYAL GÜVENLİK VE İŞ HUKUKU
Mali müşavirlerin asgari işçilik
incelemesinde ince hesaplar
İbrahim Işıklı - e-mail: ibrahimis@hotmail.com - 24 Ağustos 2005Çarşamba - Dünya
Türkiye'deki önemli sorunlardan birisi olan
kayıtdışı istihdamı azaltmak için TBMM tarafından yapılan düzenlemelerden birisi
de, 506 sayılı Sosyal Sigortalar Yasası'na önce 3910 sayılı yasayla sonra da
4958 sayılı yasa ile eklenen "asgari işçilik uygulaması"dır.
İhaleli işlerde "teminat" iadesi, tamamlanmış bina inşaatı işlerinde de "yapı
kullanma izin belgesi" alınabilmesi için; işverenlerin Sosyal Sigortalar
Kurumu'na prim borcu bulunmadığını gösterir "ilişiksizlik belgesi" almaları
gerekmektedir. Bunun için de işveren veya işin bölüm ve eklentilerinden iş alan
ve kendi adına sigortalı çalıştıran aracıların (taşeronların) kayıtlarının
(SSK'ya bildirilmemiş işçilik bulunup bulunmadığı yönünden) sigorta
müfettişlerince incelenmesi gerekmektedir.
Sosyal sigortalarda asgari işçilik tespitine ilişkin denetim, asıl olarak
sigorta müfettişleri tarafından yapılmakla birlikte, Sosyal Sigortalar Kurumu
Genel Müdürlüğü Sigorta Primleri Takip ve Tahsilatı 5 ve 10 seri nolu genel
tebliğleri ile sınırlı da olsa SMMM veya YMM'ler tarafından da asgari işçilik
incelemelerine ilişkin rapor düzenleme yetkisi tanınmıştı. Ancak, Danıştay İdari
Dava Daireleri Genel Kurulu'nun 19.04.2002 tarih ve E.2000/2787, K.2001/1185
sayılı kararıyla teminat ve hak edişlerin iade edilebilmesi için defter ve
belgelerin inceleme yetkisinin sigorta müfettişlerine ait olduğu yönündeki 10.
Daire kararını onaması üzerine serbest muhasebeci mali müşavir veya yeminli mali
müşavirlerin kayıt tetkiki yapabileceklerine ilişkin hükümler yürürlükten
kaldırılmıştı.
06.08.2003 tarihli Resmi Gazete'de yayımlanan 4958 sayılı yasa ile 506 sayılı
Sosyal Sigortalar Kanunu'nun 130. maddesine eklenen fıkra ile serbest muhasebeci
mali müşavirler ile yeminli mali müşavirlere, asgari işçilik bildirimi yönünden
işyeri kayıtlarının incelenmesi yetkisi verilmiş ve buna dayanarak 14/07/2004
tarih ve 25522 sayılı Resmî Gazete'de "Sosyal Sigortalar Kurumu Serbest
Muhasebeci Mali Müşavirler ile Yeminli Mali Müşavirlerce İşyeri Kayıtlarının
İncelenmesinin Usul ve Esasları Hakkında Yönetmelik" yayımlanmıştı.
Söz konusu uygulamaya ilişkin son olarak "Sosyal Sigortalar Kurumu Serbest
Muhasebeci Mali Müşavirler ile Yeminli Mali Müşavirlerce İşyeri Kayıtlarının
İncelenmesinin Usul ve Esasları Hakkında Yönetmeliğin Uygulanmasına Dair Tebliğ"
08.12.2004 tarih ve 25664 sayılı Resmi Gazete'de yayımlanarak uygulamanın usul
ve esasları da açıklanmıştır.
Söz konusu düzenleme, Sosyal Sigortalar Kurumu'ndan ilişiksizlik belgesi alması
gereken ve kurumda müstakilen tescil edilmiş olan ihaleli işler ile özel bina
inşaatı işyerleri işverenlerini kapsamaktadır. SSK Yönetim Kurulu'nun 05/08/2004
tarihli, K.VIII/1566 sayılı kararı ile ihale konusu işlerde istihkak tutarı,
özel bina inşaatlarında da maliyet tutarı 5 (beş) trilyon liraya kadar (bu rakam
dahil) olan işlerle ilgili raporların serbest muhasebeci mali müşavirlerce
düzenlenmesine, yeminli mali müşavirler için ise, bu konuda bir sınır
aranılmamasına karar verildiğinden, meslek mensuplarından serbest muhasebeci
mali müşavirlerce bu tutarın (KDV hariç) altındaki işler hakkında rapor
düzenlenebilecektir.
Yapılan düzenleme gereğince, ihale konusu işler ile özel bina inşaatı işyerleri
ile ilgili olarak kurumdan ilişiksizlik belgesi talep eden işverenlerin işyeri
kayıtları; Kurumun denetim yetkisi saklı kalmak kaydıyla bu işyerlerinden dolayı
kuruma bildirilen işçilik, başka bir anlatımla sigorta primleri hesabına esas
tutulan kazançlar tutarının işyeri kayıtları ile uygunluğu ve kuruma yeterli
işçilik bildirilmediğinin saptanması halinde, bildirilmiş olması gereken fark
işçilik tutarının tespiti amacıyla 01/06/1989 tarih ve 3568 sayılı kanuna göre,
Türkiye Serbest Muhasebeci Mali Müşavirler ve Yeminli Mali Müşavirler Odaları
Birliği'nce ruhsat verilmiş çalışanlar kütüğüne kayıtlı meslek mensupları
tarafından incelenebilecektir.
Ancak, "Sosyal Sigortalar Kurumu Serbest Muhasebeci Mali Müşavirler ile Yeminli
Mali Müşavirlerce İşyeri Kayıtlarının İncelenmesinin Usul ve Esasları Hakkında
Yönetmeliğin Uygulanmasına Dair Tebliğ'in" 9. maddesi ile "yönetmelik uyarınca
incelemede dikkate alınması gereken asgari işçilik oranları kurum bünyesinde
oluşturulan Asgari İşçilik Tespit Komisyonu'nca belirleneceğinden, bu husustaki
inceleme raporlarının düzenlenmesine, söz konusu oranlar Resmi Gazete'de
yayımlandıktan sonra başlanacaktır" hükmü getirilmiştir. 2 yılı aşan bir süredir
de halen asgari İşçilik Tespit Komisyonu'nun belirlediği oranlar bir genelge
veya tebliğ ile açıklanmamaktadır.
06.08.2003 tarihli Resmi Gazete'de yayımlanan 4958 sayılı yasa ile 506 sayılı
Sosyal Sigortalar Kanunu'nun 130. maddesine eklenen fıkra ile serbest muhasebeci
mali müşavirler ile yeminli mali müşavirlere, asgari işçilik bildirimi yönünden
işyeri kayıtlarının incelenmesi yetkisi verilmesine rağmen aradan geçen 2 yılı
aşan sürede SMMM ve YMM'lere fiilen inceleme yaptırılmamaktadır. Hatta yakın bir
zamanda yapılması düşünülen sosyal güvenlik reformu ile de SMMM olan meslek
mensuplarının bu haklarının ortadan kaldırılacağı görülmektedir.
Mali müşavirleri yanına alan bir SSK idaresi başarılı olabilir. Ancak, mali
müşavirleri karşısına alan bir idarenin başarılı olma şansı hiç yok. Bu nedenle
bu haksız uygulama ve keyfi tutum bir an önce sona erdirilerek, 4958 sayılı yasa
ile verilen meslek mensuplarının asgari işçilik bildirimi yönünden işyeri
kayıtlarının incelenmesi yetkisi uygulama konulmalıdır.
İktisadi Dayanışma Gazetecilik
Matbaacılık ve Danışmanlık Ltd.Şti -(0212) 325 71 21-281 85 26 -281 85 30
|
