|
SOSYAL GÜVENLİK VE İŞ HUKUKU
Terör mağduru çalıştırma zorunluluğu
İbrahim Işıklı - e-mail: ibrahimis@hotmail.com - 09 Kasım 2005 Çarşamba - Dünya
İşverenler elli veya daha fazla işçi çalıştırdıkları işyerlerinde Bakanlar
Kurulu'nca belirlenecek oranlarda özürlü ve eski hükümlü ile terör mağduru
işçiyi meslek, beden ve ruhi durumlarına uygun işlerde çalıştırmakla
yükümlüdürler. Bu kapsamda çalıştırılacak işçilerin toplam oranı yüzde altı
olarak belirlenmiştir. Ancak özürlüler için belirlenecek oran, toplam oranın
yarısından az olamayacaktır. Aynı il sınırları içinde birden fazla işyeri
bulunan işverenin bu kapsamda çalıştırmakla yükümlü olduğu işçi sayısı, toplam
işçi sayısına göre hesaplanacaktır.
2004/6976 sayılı kararda 4857 sayılı kanunun 30'uncu maddesi kapsamına giren
işyerlerinde oranlar; kamu işyerlerinde özürlüler için yüzde 4, eski hükümlüler
için yüzde 2 olarak; özel sektör işyerlerinde özürlüler için yüzde 3, eski
hükümlüler için yüzde 1, terör mağdurları için de yüzde 1 olarak belirlenmiştir.
Özel sektör işyerlerinde kalan yüzde 1'lik oran, işverenlerin tercihine göre,
terör mağduru, özürlü veya eski hükümlü çalıştırma yönünde kullanılacağı hükme
bağlanmıştır. Ancak, 01/01/2006'dan itibaren geçerli olmak üzere bu istihdam
oranları değiştirilmiş olup, özürlüler için yüzde 3, eski hükümlüler için yüzde
1 ve terör mağdurları için yüzde 2 olarak uygulanacaktır.
İşveren çalıştırmakla yükümlü olduğu terör mağduru işçileri işyerinin bulunduğu
yerdeki İş-Kur Müdürlüğü aracılığıyla sağlayacaktır. İş-Kur aracılığı olmadan
terör mağdurunu işe alan özel sektör işvereninin bu durumu en geç bir ay içinde
kuruma bildirmesi ve tescil ettirmesi zorunludur. Türkiye İş Kurumu aracılığı
olmadan terör mağdurlarını işe alan işverenler durumu en geç bir ay içinde
Türkiye İş Kurumu'na bildirmek, tescil ettirmek koşuluyla "Terör Eylemleri
Nedeniyle Şehit Olan veya Çalışamayacak Derecede Malül Kalan Kamu Görevlileri
ile Er ve Erbaşların Yakınlarının Malül Olupta Çalışabilir Durumda Olanların
İstihdamı Hakkında Yönetmelik"ten doğan çalıştırma yükümlülüklerini yerine
getirmiş sayılmaktadırlar.
İşyerinde kısmi süreli iş sözleşmesine göre çalışanlar da varsa bunlar çalışma
süreleri dikkate alınarak tam süreli çalışmaya dönüştürülür ve ayrıca
işyerindeki işçi sayısına ilave edilir. Bu hesaplama sonucunda bulunacak işçi
sayısında yarıma kadar kesirler dikkate alınmaz. Yarım ve daha fazla olanlar
tama dönüştürülür. Türkiye İş Kurumu Aylık İşgücü Çizelgesi'nde, kısmi zamanlı
iş sözleşmesine göre çalışanların tamamının aylık çalışma saatleri toplamının
belirtilmesi gerekmektedir.
İşveren çalıştırmakla yükümlü bulunduğu terör mağdurlarını, yükümlülüğün
doğmasından itibaren yedi gün içinde niteliklerini de belirterek kurumdan yazılı
olarak talep eder. İş-Kur işverenin bu talebinden itibaren en geç onbeş gün
içinde niteliklere uygun gördüğü terör mağdurlarından talep sayısından az
olmamak üzere temin edebildiklerini, niteliklerini belirten belgeleriyle
birlikte işverene gönderir. İşveren en geç onbeş gün içinde gönderilen
kişilerden uygun gördüklerini işe alır, işe alınanları ve alınmayanları
alınmayış nedenlerini de belirtmek suretiyle yedi gün içinde yazılı olarak
İş-Kur'a bildirir.
İş-Kur, bildirimin yapıldığı tarihten itibaren on gün içinde veya bildirim
yapılmadığı takdirde işçilerin gönderiliş tarihinden itibaren otuz gün içinde
terör mağduru açığının kapatılması için son olarak işverene, kayıtlı terör
mağdurlarını, meslek ve öğrenim durumlarını içeren listelerle birlikte işverene
göndererek işyerindeki açık kontenjanların bu listelerden veya gönderilenlerden
karşılanmasını ister.
İşveren, bu şekilde gönderilenler ve/veya listelerde yer alanlar arasından
seçimlerini yaparak gönderim veya listelerin bildirim tarihinden itibaren onbeş
gün içerisinde açık kontenjanlarını kapatmak zorundadır. Terör mağduru olmak
daha düşük ücretle çalıştırma sebebi olamaz. Bu işçiler diğer işçilere yapılan
sosyal yardımlardan aynen yararlanırlar. İş sözleşmelerine veya toplu iş
sözleşmelerine bu işçiler aleyhine hükümler konulamaz. İşveren herhangi bir
sebeple iş sözleşmesi sona eren terör mağduru işçinin ayrılış nedenlerini onbeş
gün içinde kuruma bildirmek zorundadır.
Terör Eylemleri Nedeniyle Şehit Olan Veya Çalışamayacak Derecede Malül Kalan
Kamu Görevlileri ile Er ve Erbaşların Yakınlarının Malül Olupta Çalışabilir
Durumda Olanların İstihdamı Hakkında Yönetmelik'in 7. maddesine göre,
başvurularda, şehidin eşi, eşinin olmaması veya talepte bulunmaması halinde,
çocuklarından biri; çocukları da yoksa veya yaşları itibariyle çalışamayacak
durumda iseler kanuni vasilerinin onlar adına iş hakkından feragat etmesi
üzerine şehit kardeşlerinden biri, çalışabilir durumdaki malulün kendisi;
çalışamayacak durumdaki malulün eş, çocuk veya kardeşlerinden birinin talebi
esas alınır. Herhangi bir kamu kurum veya kuruluşunda memur, sözleşmeli personel
veya sürekli işçi kadrolarında çalışan hak sahiplerinin iş talepleri kabul
edilmez. şehit ve malulün, yaşları itibariyle çalışamayacak durumda olan
çocukları, iş hakkı kullanılmadığı takdirde, çalışma yaşına geldiğinde
Yönetmelik hükümlerinden yararlandırılır.
Terör eylemleri nedeniyle şehit olan veya çalışamayacak derecede malul bulunan
kamu görevlileri ile er ve erbaşların yakınlarını veya malul olup da çalışabilir
durumda olanları çalıştırmayan işverenler hakkında, Çalışma ve Sosyal Güvenlik
Bakanlığı'nca çalıştırmadığı kişi başına ve çalıştırmadığı her ay için sanayi
kesimindeki 16 yaşından büyük işçilere uygulanan asgari ücretin aylık brüt
tutarının 10 katı (01.01.2005-31.12.2005 dönemi için, 10 X 488,70.=) 4.887,00.-YTL)
para cezası uygulanır.
İktisadi Dayanışma Gazetecilik Matbaacılık ve
Danışmanlık Ltd.Şti -(0212) 325 71 21-281 85 26 -281 85 30
|