|
Serbest bölgelerde çalışanların sosyal
güvenliği
23.06.2006
İŞ HUKUKU VE SOSYAL GÜVENLİK (Sorular-Cevaplar) / Resul Kurt
Serbest bölgeler; ülkenin siyasi sınırları
içinde olmakla beraber, gümrük bölgesi dışında sayılan, ülkede geçerli ticari,
mali ve iktisadi alanlara ilişkin hukuki ve idari düzenlemelerin uygulanmadığı
veya kısmen uygulandığı, sınai ve ticari faaliyetler için teşviklerin tanındığı
yerler olarak tanımlanmaktadır.
Serbest bölgeler, bazı vergi teşvik ve avantajları nedeniyle büyük önem
kazanmıştır. Ülkemizde de, yapılan yasal düzenlemelerle, serbest bölgelerde
faaliyette bulunan işletmelere bir takım avantajlar sağlanmıştır. Serbest
bölgelerde vergi, resim, harç, gümrük ve kambiyo mükellefiyetleriyle ilgili çok
önemli muafiyetler tanınmıştır. Serbest bölgelerde faaliyette bulunan şirketlere
sağlanan teşvik ve avantajlar, bazı şirketler tarafından, bu teşviklerin iş
hukuku ve sosyal sigorta mevzuatı açısından da geçerli olduğu şeklinde
yorumlanmakta ve bunun sonucunda da yapılan yanlış işlemler nedeniyle ileride
büyük sıkıntılarla karşılaşılabilmektedir.
Serbest bölgeye girebilmek için "Giriş izin belgesi", "Görev kartı" veya "Özel
izin belgesi"nin gösterilmesi zorunludur. Bu belgelerden birini göstermeyenler
serbest bölgeye giremezler. Serbest bölgelere girişler ancak söz konusu özel
izin belgeleriyle mümkün olduğundan bu bölgelerde kayıt dışı istihdam oldukça
zordur. Bölgesel faaliyette bulunan kullanıcılar ile bunların yanlarında bir iş
akdine göre çalışan işçiler hakkında (yabancı uyruklular da dahil olmak üzere),
Türkiye Cumhuriyeti sosyal güvenlik mevzuatı hükümleri uygulanır. Ancak, yabancı
uyruklu personelin tabi olduğu ülke ile Türkiye ile arasında sosyal güvenlik
konusunda yapılan sözleşmeler varsa, bu sözleşme hükümleri de uygulanır. Sosyal
güvenlik kurumlarına yükümlülerce sigorta primleri döviz veya Türk Lirası olarak
ödenebilir. SSK ve Bağ-Kur tarafından hak sahiplerine tediyeler ise Türk Lirası
olarak yapılır.
Serbest bölgede gümrük, güvenlik, çalışma, sosyal güvenlik, liman, haberleşme ve
sağlık hizmetleri gibi konularda kamuyu ilgilendiren görevlerin yerine
getirilmesi için gerekli koordinasyonu temin etmek serbest bölge müdürlüğünün
görevidir. Serbest bölgede çalışanlar ile işverenler arasında yapılan "İş akdi"
üç nüsha olarak düzenlenir ve bir nüshası serbest bölge müdürlüğüne verilir.
Serbest bölgelerde çalışan işçilerin sosyal güvenliği SSK tarafından
sağlanmaktadır. Bu nedenle, serbest bölgede bulunan işyerlerinde de SSK
mevzuatının uygulanması gerekmektedir.
Serbest bölgelerdeki işyerleri ile bu işyerlerinde çalışanlar, serbest bölge
müdürlüklerinin gözetim ve denetiminde, Türkiye Cumhuriyeti çalışma mevzuatı
hükümlerine tabi tutulurlar. Türkiye sınırları içindeki işyerleri için öngörülen
asgari ücret ve fazla çalışma esasları, serbest bölge kurucu ve işleticisi veya
işletici ile kullanıcıların işyeri için de uygulanır. Bu nedenle, serbest
bölgelerde de İş Kanunu ve sosyal sigorta mevzuatı hükümlerinin uygulanması
gerekmektedir.
Ancak, serbest bölgenin faaliyete geçmesinden itibaren on yıl süreyle Toplu İş
Sözleşmesi Grev ve Lokavt Kanunu'nun grev ve lokavt ile arabuluculuk hükümleri
uygulanmayacaktır. Bu süre içinde toplu iş sözleşmesi üzerinde çıkacak menfaat
uyuşmazlıkları Yüksek Hakem Kurulu'nca karara bağlanacaktır.
Güle güle "güzel insan"
Henüz ortaokul öğrencisi idim. Adıyaman, o dönemlerde oldukça mütevazı ve küçük
bir yerleşim yeriydi. Okul döneminde yakın arkadaşım Mehmet Harputluoğlu ile
valilik binasına yakın bir yerde bulunan babasının işyerine giderdik. İlk
daktiloyu burada görmüştüm. Günlerce arkadaşımın babası emekli icra müdürü
Mahmut Harputluoğlu'nun daktilosu ile yazılar yazar, beğenmeyince yeniden
yazmaya başlardık.
Yıllar sonra ben Adıyaman'dan ayrıldım, üniversiteyi bitirdim ve memleketimle
fazla diyaloğum kalmadı. Ama burada olup bitenleri de yerel "Adıyaman'da Bugün"
Gazetesi'nden sürekli okuyorum. Acı-tatlı birçok şeyi buradan takip edebildiğim
için sevgili Mahmut Tekin'e ne kadar teşekkür etsem azdır. Birkaç gün önce
"Adıyaman'da Bugün" Gazetesi'nde okuduğum bir haber beni oldukça üzdü. Mahmut
Amca bir trafik kazası sonucu vefat etmişti. Adıyaman'a her uğradığımda mutlaka
elini öpmeye gittiğim, hoş sohbet, kadirşinas, mütevazı ve bir o kadar da
sağduyulu bir insandı. Her şeyin sahte olduğu bu dünyada, sevgini kimselerden
esirgemedin, güzel insandın, seni çok özleyeceğiz "Mahmut Amca."
İktisadi Dayanışma Gazetecilik Matbaacılık ve
Danışmanlık Ltd.Şti -(0212) 325 71 21-281 85 26 -281 85 30
|
