|
İŞ HUKUKU VE SOSYAL GÜVENLİK
SSK'lılar nasıl emekli olacak?
Resul Kurt - info@resulkurt.com - 12
Mart 2008 Çarşamba - Dünya
Ülkemizde SSK sigortalılarının emekli olabilmesi için sigortalılık süresi, yaş
ve prim gün sayısının tamamlanması gerekiyor.
SSK sigortalılarının emekliliklerinde 08.09.1999 tarihinden önce sigortalı olup
olmadığı önem taşıyor. SSK'lılar 08.09.1999 tarihinden önce sigortalı olması
halinde emeklilikte kademeli geçişten yararlanabilecek, ancak 08.09.1999
tarihinden sonra sigortalı olanlar emeklilikte kademeli geçişten
yararlanamayacaktır.
Aşağıdaki tabloda, işe giriş tarihlerine göre erkek sigortalıların emeklilik
koşulları açıklanmıştır.
Reformda doğrular
Çalışanlar bir gün önceden bildirilecek
İşverenler, 4/a (eski SSK'lılar) sigortalılarını, işe başlama tarihinden önce,
sigortalı işe giriş bildirgesi ile Kuruma bildirmekle yükümlü olacak. Ancak
inşaat işyerlerinde işe başlatılacak sigortalılar için, en geç çalışmaya
başlatıldığı gün, yabancı ülkelere sefer yapan ulaştırma araçlarına sefer
esnasında alınarak çalıştırılanlar ile Kuruma ilk defa işyeri bildirgesi
verilecek işyerlerinde ilk defa sigortalı çalıştırmaya başlanılan tarihten
itibaren bir ay içinde çalışmaya başlayan sigortalılar için, çalışmaya
başladıkları tarihten itibaren en geç söz konusu bir ay Kuruma bildirilmesi
halinde ceza uygulanmayacak. Böylece kayıtdışı istihdamla mücadelede önemli bir
sistem devam ettirilmiş olacak.
Ücretler bankaya yatacak
Çalıştırılan işçilerin ücret, prim, ikramiye ve bu nitelikteki her çeşit
istihkaktan o ay içinde ödenenlerin özel olarak açılan banka hesabına
yatırılacak. Böylece kayıtdışı istihdam engellenmesine çalışılacak.
Kısmi süreli çalışanlarda isteğe bağlı prim ödeyecek
Ay içerisinde 30 günden az çalışan veya prim ödeme gün sayısı, kısmi süreli (part-time)
çalışan sigortalılar da aylık çalışma gün sayılarını 30 güne tamamlayacak
şekilde isteğe bağlı sigorta primi ödeyebilecekler. Kısmi süreli (part-time)
çalışan sigortalılar aynı ay içerisinde isteğe bağlı sigortaya prim ödemeleri
halinde, primi ödenen primler süreler zorunlu sigortalılığa ilişkin prim ödeme
gün sayısına otuz günü geçmemek üzere eklenen bu süreler, 4 / (b) (bağ-Kur)
sigortalılık süresi olarak kabul edilecek.
Çifte Maaş Dönemi Bitecek
Hem eşinden, hem de ana ve/veya babasından ölüm aylığına hak kazananlara,
tercihine göre eşinden ya da ana ve/veya babasından bağlanacak aylığı verilecek.
Böylece, çifte maaş dönemi bitecek.
İşverenler kendi şirketinden SSK'lı olamayacak
4/b (eski adıyla Bağ-Kur) sigortalıları, kendilerine ait veya ortak oldukları
işyerlerinden, Kanunun SSK'lı olarak bildirilemeyecekler.
Eksik ve yanlışlar
Çalışma Müşavirliği kurulmalı
Özellikle kayıtdışı istihdamla mücadele ve işyerlerinde çalışma ve sosyal
güvenlik hukuku işlemleri konusunda "yeminli çalışma müşavirliği" kurulması
uygun olacaktır. Böylece hem işverenlerin inşaat ve ihale konusu işlerle ilgili
teminat çözümleri kolaylaşacak, hem de işverenlere mevzuat konusunda rehberlik
ve danışmanlık hizmetleri verilebilecektir.
Reform, kayıtdışını teşvik edecek
Kurumun denetim ve kontrolle görevli yaptıkları denetimlerde sigortasız
çalıştırıldığını veya sigorta gün sayılarının eksik bildirildiğini tespit
ettikleri sigortalıların geriye yönelik hizmetlerinin veya prime esas
kazançlarının, en fazla tespitin yapıldığı tarihten geriye yönelik bir yıllık
süreye ilişkin kısmı dikkate alınabilecek. Bu da kayıtdışı istihdamı teşvik
edecek.
İşçi olarak da çalışan Bağ-Kur'lulardan SSK primi alınmayacak
Halen mevzuatımıza göre, Bağ-Kurlu statüsünde prim ödeyenler, bu
sigortalılıkları devam ederken iş sözleşmesine tabi çalışmaları durumunda
kendilerinden prim alınmamaktadır. Çünkü istisna kapsamındadır. Oysa bu kişi bir
iş kazasına uğradığında mağdur olmaktadır. Bu nedenle bu şekilde Bağ-Kurlu
statüsünde iken hizmet akdiyle bir başka işyerinde çalışanlardan Bağ-Kurlu
primine ek olarak hizmet akdiyle çalıştığı her bir işyerinde ayrıca kısa vadeli
sigorta primi alınması ve iş kazası ve meslek hastalığı yardımı yapılması
gerekmektedir. Bu şekilde ek prim de alınmış olacaktır.
İdari para cezası İtiraz Komisyonu'na işveren ve SMMM oda temsilcileri de
dahil edilmeli
İdari para cezaları ilgiliye tebliğ ile tahakkuk edecek. Tebliğ tarihinden
itibaren 15 gün içinde kuruma ya da kurumun ilgili hesaplarına yatırılır veya
aynı süre içinde kuruma itiraz edilebilecek. İtiraz takibi durdurulacak. Kurumca
itirazı reddedilenler, kararın kendilerine tebliğ tarihinden itibaren 30 gün
içinde yetkili İdare Mahkemesi'ne başvurabilecek. Bu süre içinde başvurunun
yapılmamış olması halinde, idari para cezası kesinleşecek.
Ancak, özellikle birçok kurum ünitesinde itiraz müessesi yeterince
değerlendirilmemektedir. Kurum personeli bunu bir yük olarak görmekte ve
işverenlerin başvurularını nerdeyse hiç dikkate almadan doğrudan reddetmektedir.
Bu nedenle hem kurum personelinin, hem de işveren ve mali müşavirlerin bulunduğu
bir komisyon kurulmalıdır. Böylece hem idari para cezaları itiraz müessesesi
daha sağlıklı işleyecek hem de yargının iş yükü azalacaktır.
Ayrıca, idari para cezasının tebliğ tarihinden itibaren 15 gün içinde peşin
ödenmesi halinde, bunun üçte ikisinin tahsil edilmesi halinde tahsilat sorunu
yaşanmayacağı gibi, işverenlere de rehberlik edilmiş olacaktır.
Bağ-Kur'lunun kazancından prim alınacak
Bugüne kadar uygulanan sistemde, Bağ-Kur'lular 24 gelir basamağından
bulundukları basamağa göre prim ödemekteydi. Ancak, sosyal güvenlik reformu bunu
değiştirerek Bağ-Kur'lulara beyan edecekleri kazançlar üzerinden prim alınacak.
Buna göre, 4/b (Bağ-Kur) sigortalıları tarafından kurumca belirlenen sürelerde
aylık prime esas kazanç beyan edilecek. Ancak beyan edilen kazançta bir
değişiklik olması durumunda, sigortalının yeniden beyan ettiği kazanç üzerinden
hesaplanan prim tahsil edilecek. Sigortalı aynı zamanda işveren ise beyan
edeceği aylık kazancı, çalıştırdığı sigortalıların kazancının en yükseğinden az
olamayacak.
Beyanda bulunmayan veya beyan ettiği kazancın düşük olduğu tespit edilen
sigortalıların prime esas kazançları, tespit edilen kazanç düzeyine çıkartılarak
beyan edilen kazançla arasındaki farkın primi gecikme cezası ve gecikme zammı
uygulanmak suretiyle tahsil edilecek. Ancak, burada Bağ-Kur'luların kazancının
nasıl tespit edileceği sorunu ortaya çıkmaktadır. Bu düzenlemenin fiilen
uygulanma imkanı olmadığı görülmektedir. Bağ-Kur'lunun o ayki kazancının ne
olduğunu, kendisi dahi bilememektedir.
SSK'ya göre normal şartlarla emekli olacak 'erkekler' için hesaplama
Erkek sigortalıların tamamlaması gereken yaş, sigortalılık süresi ve prim gün
sayısı
İşe başlama tarihi Tamamlaması gereken sigortalılık süresi Tamamlaması gereken
yaş Tamamlaması gereken prim ödeme süresi
08.09.1976 ve daha öncesi 25 Yok 5000
09.09.1976-23.05.1979 25 44 5000
24.05.1979-23.11.1980 25 45 5000
24.11.1980-23.05.1982 25 46 5075
24.05.1982-23.11.1983 25 47 5150
24.11.1983-23.05.1985 25 48 5225
24.05.1985-23.11.1986 25 49 5300
24.11.1986-23.05.1988 25 50 5375
24.05.1988-23.11.1989 25 51 5450
24.11.1989-23.05.1991 25 52 5525
24.05.1991-23.11.1992 25 53 5600
24.11.1992-23.05.1994 25 54 5675
24.05.1994-23.11.1995 25 55 5750
24.11.1995-23.05.1997 25 56 5825
24.05.1997-23.11.1998 25 57 5900
24.11.1998-08.09.1999 25 58 5975
09.09.1999-Reformun yürürlük tarihine kadar -- 60 7000
Reformun yürürlük tarihinden itibaren 2035'e kadar
-- 60 9000
(Kanunun yürürlüğe girdiği tarih ile 31/12/2008 tarihleri arasında sigortalı
sayılanlar için 7100 gün olarak
Ve 1/1/2009 tarihinden itibaren sigortalı sayılanlar için ise her takvim yılı
başında 7100 güne 100 gün eklenmek suretiyle 9000 güne çıkacaktır.)
İlk defa 08.09.1999-Reformun yürürlük tarihi arasında sigortalı olan erkeklerin
emekliliği
İlk defa 08.09.1999 tarihi ile sosyal güvenlik reformunun yürürlük tarihleri
arasında çalışmaya başlayan SSK sigortalılarına aşağıdaki şartlarla yaşlılık
aylığı bağlanacaktır;
a) Erkek ise 60 yaşını doldurmuş olması ve en az 7000 gün,
b) Erkek ise 60 yaşını doldurmuş olması, 25 yıldan beri sigortalı bulunması ve
en az 4500 gün,
Emeklilik primi ödemiş olmaları şartı ile emekli aylığına hak kazanacaklardır.
Yani, reformun yürürlük tarihinden önce işe girmiş olanlar için halen geçerli
olan emeklilik yaşları ve şartlarında herhangi bir değişiklik yapılmayacaktır.
Halen hem memurlar, hem Bağ-Kur'lular hem de SSK'lılar için kadınlarda 58 ve
erkeklerde de 60 yaş sınırı 1999'dan beri uygulanıyor.
Ayrıca, yaşlılıktan emeklilik de sistemin sigortası işlevini görüyor. Yani,
kadınlarda 58 ve erkeklerde de 60 yaşına gelmesine rağmen prim gün sayısı
yeterli olmayanlar da 5400 günle emekli olabiliyor.
C- İlk defa reformun yürürlük tarihinden sonra sigortalı olan erkeklerin
emekliliği
İlk defa reformun yürürlük tarihinden sonra sigortalı olacak erkekler için
emeklilik yaşı 2036 yılına kadar 60, 2036 yılından itibaren ise kademeli olarak
artacak ve 2044 yılında 65'e ulaşacaktır. Yıllar itibarıyla erkek sigortalılar
için emeklilik yaşları aşağıdaki tabloda gösterildiği gibi artacaktır.
Erkek
Yıllar Yaş
2008-2035 Değişmiyor
2036-2037 61
2038-2039 62
2040-2041 63
2042-2043 64
2044'ten itibaren 65
Ancak, reformdan sonra işe girenlerde 2036 yılına kadar yaş koşulu değişmemekle
birlikte prim gün sayısı 7000 gün sayısı her yıl 100'er gün artırılarak (7100,
7200, 7300... gibi) uygulanacak. Bu süre, 2028 yılında 9000'e ulaşacak. İlk defa
2028 yılında işe girecek olan bir sigortalının emekliliğinde 9000 gün prim ödeme
şartı aranacak.
SSK'ya göre normal şartlarla emekli olacak 'kadınlar' için hesaplama tablosu
Kadın sigortalıların tamamlaması gereken yaş, sigortalılık süresi ve prim gün
sayısı
İşe başlama tarihi Tamamlaması gereken sigortalılık süresi Tamamlaması gereken
yaş Tamamlaması gereken prim ödeme süresi
01.04.1981 öncesi 20 Yok 5000
01.04.1981-08.09.1981 20 38 5000
09.09.1981-23.05.1984 20 40 5000
24.05.1984-23.05.1985 20 41 5000
24.05.1985-23.05.1986 20 42 5075
24.05.1986-23.05.1987 20 43 5150
24.05.1987-23.05.1988 20 44 5225
24.05.1988-23.05.1989 20 45 5300
24.05.1989-23.05.1990 20 46 5375
24.05.1990-23.05.1991 20 47 5450
24.05.1991-23.05.1992 20 48 5525
24.05.1992-23.05.1993 20 49 5600
24.05.1993-23.05.1994 20 50 5675
24.05.1994-23.05.1995 20 51 5750
24.05.1995-23.05.1996 20 52 5825
24.05.1996-23.05.1997 20 53 5900
24.05.1997-23.05.1998 20 54 5975
24.05.1998-23.05.1999 20 55 5975
24.05.1999-08.09.1999 20 56 5975
09.09.1999-Reformun yürürlük tarihine kadar Yok 58 7000
Reformun yürürlük tarihinden itibaren 2035'e kadar Yok 58 9000
(Kanunun yürürlüğe girdiği tarih ile 31/12/2008 tarihleri arasında sigortalı
sayılanlar için 7100 gün olarak
Ve 1/1/2009 tarihinden itibaren sigortalı sayılanlar için ise her takvim yılı
başında 7100 güne 100 gün eklenmek suretiyle 9000 güne çıkacaktır.)
B- İlk defa 08.09.1999-Reformun yürürlük tarihi arasında sigortalı olan
kadınların emekliliği
İlk defa 08.09.1999-08.09.1999 tarihi ile sosyal güvenlik reformunun yürürlük
tarihleri arasında işe giren kadın sigortalılara Sosyal Sigortalar Kanunu'na
göre aşağıdaki şartlarla yaşlılık aylığı bağlanacaktır.
a) Kadın ise 58 yaşını doldurmuş olması ve en az 7000 gün,
b) Kadın ise 58 yaşını doldurmuş olması, 25 yıldan beri sigortalı bulunması ve
en az 4500 gün,
Malullük, yaşlılık ve ölüm sigortaları primi ödemiş olmaları şartı ile yaşlılık
(emekli) aylığına hak kazanacaklardır. Yani, 08.09.1999 tarihinden sonra
sigortalı olan kadınlar kademeli emeklilikten yararlanamayacaklardır.
C- İlk defa reformun yürürlük tarihinden sonra sigortalı olan kadınların
emekliliği
İlk defa reformdan itibaren sigortalı olacak kadınlar için emeklilik yaşı 2036
yılına kadar 58, 2036 yılından itibaren ise kademeli olarak artacak ve 2048
yılında 65'e ulaşacaktır. Yıllar itibarıyla kadın sigortalılar için emeklilik
yaşları aşağıdaki tabloda gösterildiği gibi artacaktır.
Kadın
Yıllar Yaş
2035'e kadar Değişmiyor
2036-2037 59
2038-2039 60
2040-2041 61
2042-2043 62
2044-2045 63
2046-2047 64
2048'den itibaren 65
İktisadi Dayanışma Gazetecilik
Matbaacılık ve Danışmanlık Ltd. Şti -
Türkiye' nin En Büyük Mevzuat Portalına Hoş Geldiniz. |
