|
İŞ HUKUKU VE SOSYAL GÜVENLİK
Sosyal güvenlikte iki aşama tamamlandı
Resul Kurt - info@resulkurt.com - 21
Nisan 2008 Pazartesi - Dünya
Sosyal güvenlik kurumunun teşkilat yapısını düzenleyen 5502 sayılı "Sosyal
Güvenlik Kurumu Kanunu" ve bu kurumun uygulayacağı 5510 sayılı "Sosyal
Sigortalar ve Genel Sağlık Sigortası Kanunu" ile "Sosyal Güvenlik Reformu"nun
ilk iki ayağı tamamlanmıştı.
Sosyal Yardımlar ve Primsiz Ödemeler Kanunu'nun çıkarılmasıyla da sosyal
güvenlik reformu tamamlanmış olacak.
Reformda süreç nasıl işledi
Tüm nüfusu kapsayan tek bir emeklilik, tek bir sağlık sistemi, muhtaçlığa dayalı
ve adil bir sosyal yardım sistemi ile sosyal güvenlik kurumlarının tek çatı
altında birleştirilmesini içeren bir reform yapılması düşünülmüştü.
Sosyal Güvenlik Kurumu'nun uygulayacağı "5489 sayılı Sosyal Sigortalar ve Genel
Sağlık Sigortası Kanunu" 19.04.2006 TBMM'de kabul edilmişti. Ancak 10.
Cumhurbaşkanı Sayın A. Necdet Sezer tarafından yayımlanması uygun bulunmayan, 3,
28, 29, 31, 40, 46, 55, 63, 80, 82, geçici 1, geçici 2, geçici 4, geçici 6 ve
geçici 9. maddelerinin bir kez daha görüşülmesi için, TBMM'ye gönderilmiş,
yeniden görüşülen ve herhangi bir değişiklik yapılmadan aynen kabul edilen 5510
sayılı "Sosyal Sigortalar ve Genel Sağlık Sigortası Kanunu" 16.06.2006 tarih ve
26200 sayılı Resmi Gazete'de yayımlanmıştı.
5510 sayılı Sosyal Sigortalar ve Genel Sağlık Sigortası Kanunu ile TC Emekli
Sandığı, Sosyal Sigortalar Kurumu, Bağ-Kur ve banka ve ticaret odası sandıkları
tarafından sigortalılara verilen sağlık ve sosyal güvenlik haklarındaki
farklılıklar kaldırılarak, tüm vatandaşlara eşit sağlık ve sosyal güvenlik hakkı
tanınması amaçlanmıştı.
Reformun yürürlüğe girmesiyle birlikte ilk defa memur, işçi, köylü, esnaf ve
işadamı arasında sağlık ve sosyal güvenlik yönünden ayrıcalıklı uygulamaların
sona erdirilmesi düşünülmüştü.
Ancak Anayasa Mahkemesi 30.12.2006 tarihli ve 26392 sayılı 5. Mükerrer Resmi
Gazete'de yayımlanan 15.12.2006 tarihli E: 2006/111 ve K: 2006/11 sayılı kararı
ile memur, işçi ve esnaf ve serbest çalışanların aynı kurum ve aynı koşullarda
emekli olamayacaklarına, aynı sağlık ve sosyal güvenlik hakkına sahip
olamayacaklarına ve dolayısıyla memurların ayrı bir yasaya tabi olmaları
gereğine karar verdi.
Anayasa Mahkemesi'nin, 5510 sayılı Sosyal Sigortalar ve Genel Sağlık Sigortası
Kanunu'nun bazı maddelerini iptal etmesi, bazı maddelerinin de yürürlüğünü
durdurmasının ardından 5510 sayılı "Sosyal Sigortalar ve Genel Sağlık Sigortası
Kanunu" önce 01.07.2007 tarihine ve daha sonra 01.01.2008 tarihine ve son olarak
01.06.2008 tarihine ertelendi. Ancak, TBMM'de kabul edilen 5754 sayılı Sosyal
Sigortalar Ve Genel Sağlık Sigortası Kanunu ile Bazı Kanun ve Kanun Hükmünde
Kararnamelerde Değişiklik Yapılmasına Dair Kanun'la, 5510 sayılı kanunun
yürürlük tarihi 2008 Ekim olarak belirlendi.
İşçiler 4/a, Bağ-Kur'lular 4/b ve memurlar 4/c'li oluyor
Sosyal güvenlik reformu ile birlikte; SSK'ya prim ödeyen işçiler 4/a'lı,
Bağ-Kur'a prim ödeyenler 4/b'li ve Emekli Sandığına tabi Memurlar ise 4/c'li
olarak adlandırılıyor.
Herkese tek sosyal güvenlik numarası
SSK, Bağ-Kur ve Emekli Sandığı tarafından farklı sicil numaraları kullanılmakta,
bazen aynı kurumun birden fazla sicil numarası verdiği de görülmektedir. Farklı
sosyal güvenlik numaralarının kullanılması sigortalıların günlerinin tespitinde
zorluklara yol açtığı gibi, kurumların da iş yükünü artırıyordu. Sosyal güvenlik
reformuyla birlikte sigortalılar, isteğe bağlı sigortalılar ile bunların hak
sahiplerinin; genel sağlık sigortalıları ve bunların bakmakla yükümlü olduğu
kişilerin tescil ve diğer tüm işlemlerinde sosyal güvenlik sicil numarası olarak
Türk vatandaşları için TC kimlik numarası, yabancı uyruklu kişiler için ise
Sosyal Güvenlik Kurumu tarafından verilecek sosyal güvenlik sicil numarası
kullanılacaktır.
Bağ-Kur'lu işçisinden az prim ödeyemeyecek
4/b'li (Bağ-Kur'lu) olmasını gerektirecek bir faaliyette bulunan kişilerin
(vergi mükellefiyeti, ticari faaliyet, şirket ortaklığı gibi), asgari ücret ile
asgari ücretin 6,5 katı arasında olmak koşuluyla her ay dilediği rakamdan yüzde
33,5'i ve yüzde 39'u arasında oranında (yaptığı işin tehlikesine göre
değişmektedir) prim ödemekle yükümlü olacaktır. Ancak, 4/b'li (Bağ-Kur'lu)
işveren olup işçi çalıştırıyorsa en yüksek ücret ödediği işçisinden daha az
gelir beyan edemeyecektir. Aylık prime esas kazancı, çalıştırdığı sigortalının
otuz günlük prime esas kazancından düşük olduğu tespit edilen sigortalıların
aylık prime esas kazançları, tespit edilen kazanç düzeyine çıkartılarak aradaki
farkın primi, 89'uncu madde hükümlerine göre gecikme cezası ve gecikme zammı
uygulanmak suretiyle tahsil edilecek.
Her şirket ortaklığından ayrı prim alınmayacak
Gazeteniz DÜNYA'nın 10 Mart 2008 tarihinde manşetinde her şirket ortaklığından
ayrı prim alınacağını duyurmuştuk
İşte bu adaletsizlik düzeltildi. Sosyal güvenlik reformu yürürlüğe girdikten
sonra her şirket ortaklığından ayrı prim alınmayacak.
Maddenin yeniden görüşülmesi sırasında verilen bir önergeyle "4'üncü maddenin
birinci fıkrasının (b) bendi kapsamında sigortalı sayılmayı gerektirecek birden
fazla durumun söz konusu olması halinde, bu fıkranın (a) ve (b) bentlerinde
belirtilen esaslara göre tek beyanda bulunulur" hükmü getirildi.
Cenaze yardımı
SSK'lı vefat ederse ailesine veya cenazeyi kaldıran kimselere 223.73 YTL,
Bağ-Kur'lu vefat ederse 185.56 YTL ve memur vefat ederse 850.16 YTL veriliyordu.
Sosyal güvenlik reformu ile cenaze yardımlarındaki farklı uygulamalar sona
erdirilmektedir. Buna göre; SSK'lı, Bağ-Kur'lu, memur ayrımı yapılmaksızın bütün
sigortalıların hak sahiplerine verilecek cenaze yardımı tutarı, SGK Yönetim
Kurulu'nun teklifi ve bakanın onayıyla belirlenecek.
Düşük gelirlinin sağlık primi düşük tutulacak
Aile içindeki gelirin kişi başına düşen aylık tutarı; asgari ücretin üçte
birinden asgari ücrete kadar olduğu tespit edilen kişiler için prime esas günlük
kazanç alt sınırının otuz günlük tutarının üçte biri, asgari ücretten asgari
ücretin iki katına kadar olduğu tespit edilen kişiler için prime esas günlük
kazanç alt sınırının otuz günlük tutar, asgari ücretin iki katından fazla olduğu
tespit edilen kişiler için prime esas günlük kazanç alt sınırının otuz günlük
tutarının iki katı prime esas asgari kazanç tutarı olarak esas alınacak.
Bağ-Kur'luya da süt parası ödenecek
Sosyal güvenlik hakları açısından en kötü durumda olan kesimin Bağ-Kur'lular
olduğunu söyleyebiliriz.
Halen yürürlükte olan mevzuata göre, SSK'lılara doğum nedeniyle emzirme yardımı
(süt parası) olarak 50 YTL, memurlara ise 123,72 YTL doğum yardımı ödeneği
veriliyor. Bağ-Kur'luların ise bu hakkı yok.
Emzirme ödeneğinden sigortalı kadın, sigortalı erkeğin çalışmayan eşi ile
Bağ-Kur'lular da yararlanacak. Bu kişilere, çocuğun yaşaması şartıyla doğum
tarihinde geçerli olan ve SGK Yönetim Kurulu'nca belirlenen, bakan tarafından
onaylanan tarife üzerinden emzirme ödeneği verilecek. Emzirme ödeneğinden
yararlanmak için doğumdan önceki bir yıl içinde en az 120 gün kısa vadeli
sigorta kolları primi bildirilmiş olma şartı aranacak.
SSK, Bağ-Kur ve Emekli Sandığı "tek çatı"da toplandı
Türkiye'de çeşitli kanunlara tabi olarak, sosyal sigortacılık ilkeleriyle sosyal
güvenlik hizmeti veren sosyal güvenlik kuruluşları bulunmaktaydı.
1- TC Emekli Sandığı,
2- Sosyal Sigortalar Kurumu (SSK),
3- Bağ-Kur,
5502 sayılı kanunla tek çatı olarak adlandırılan Sosyal Güvenlik Kurumu
Başkanlığı altında 2006 yılında birleştirildi.
Artık her ilde,
-SSK Sigorta İl Müdürlüğü,
-Bağ-Kur İl Müdürlüğü,
-TC Emekli Sandığı Bölge Müdürlüğü olmayacak. Bu üç müdürlük ve üç ayrı müdür
yerine bir tane Sosyal Güvenlik İl Müdürlüğü ile çok sayıda "Sosyal Güvenlik
Merkezleri" kurulacak. 2008 yılı başında sosyal güvenlik il müdürleri atanarak
süreç başlatıldı. Sosyal güvenlik il müdürlerinin zaman içinde her üç kurumun
eski ünitelerini yeni sisteme uygun hale getirmesi sonucunda hizmetin
yurttaşlara yerinde verilmesi sağlanacak.
İktisadi Dayanışma Gazetecilik
Matbaacılık ve Danışmanlık Ltd. Şti -
Türkiye' nin En Büyük Mevzuat Portalına Hoş Geldiniz.
|