|
ÝÞ HUKUKU VE SOSYAL GÜVENLÝK
Ýþverenler kendi þirketinden SSK'lý
olamayacak
Resul Kurt - info@resulkurt.com - 22
Nisan 2008 Salý - Dünya
Sigortalýnýn, 4'üncü maddenin birinci fýkrasýnýn (a), (b) ve (c) bentlerinde yer
alan sigortalýlýk hallerinden birden fazlasýna ayný anda tabi olmasýný
gerektirecek þekilde çalýþmasý halinde; öncelikle ayný maddenin birinci
fýkrasýnýn (c) bendi kapsamýnda, (c) bendi kapsamýnda çalýþmasý yoksa ilk önce
baþlayan sigortalýlýk iliþkisi esas alýnarak sigortalý sayýlacak. Böylece mevcut
uygulamaya benzer bir düzenleme getirilmektedir.
4/b (eski adýyla Bað-Kur) kapsamýnda sigortalý sayýlanlar, kendilerine ait veya
ortak olduklarý iþyerlerinden dolayý, 4/a'lý (SSK'lý) olarak
bildirilemeyecekler.
Prim borçlarýnda zamanaþýmý süresi 10 yýl olacak
Sosyal Güvenlik Kurumu'nun prim ve diðer alacaklarý ödeme süresinin dolduðu
tarihi takip eden takvim yýlý baþýndan baþlayarak on yýllýk zamanaþýmýna t‰bidir.
Kurumun prim ve diðer alacaklarý, hizmet tespiti veya asgari iþçilik uygulamasý
nedeniyle doðmuþ ise zamanaþýmý süresi; mahkeme kararýnýn kesinleþme tarihinden,
kurum veya diðer kamu idarelerinin denetim ve kontrolle görevlendirilen
memurlarý tarafýndan yapýlan tespitler sonucunda doðmuþ ise rapor tarihinden
veya bu idareler tarafýndan düzenlenen belgelerden doðmuþ ise belgenin kuruma
intikal ettiði tarihi takip eden yýl baþýndan itibaren beþ yýl olarak
uygulanacak.
Ancak, bu durumda zamanaþýmý süresi on yýldan az olamayacak. Bu alacaklar için
gecikme cezasý ve gecikme zammý, alacaðýn ait olduðu ayý takip eden ayýn veya
dönemin sonundan itibaren uygulanacak.
Emekli gelir ve aylýklarý nafaka borçlarý dýþýnda haczedilemeyecek
5510 sayýlý kanun gereðince sigortalýlar ve hak sahiplerinin gelir, aylýk ve
ödenekleri, saðlýk hizmeti sunucularýnýn genel saðlýk sigortasý hükümlerinin
uygulanmasý sonucu SGK nezdinde doðan alacaklarý, devir ve temlik edilemeyecek.
Gelir, aylýk ve ödenekler; 5510 sayýlý kanunun 88'inci maddesine göre takip ve
tahsili gereken alacaklar ile nafaka borçlarý dýþýnda haczedilemez.
Ýþyeri bildirgesi en geç sigortalý çalýþtýrýlmaya baþlanan tarihte verilecek
Ýþverenler, örneði kurumca hazýrlanacak iþyeri bildirgesini en geç sigortalý
çalýþtýrmaya baþladýðý tarihte, SGK'ya vermekle yükümlü olacak. Þirket kuruluþu
aþamasýnda, çalýþtýracaðý sigortalý sayýsýný ve bunlarýn iþe baþlama tarihini,
ticaret sicili memurluklarýna bildiren iþverenlerin, bu bildirimleri SGK'ya
yapýlmýþ sayýlacak. Ticaret sicili memurluklarý, kendilerine yapýlan bu
bildirimi en geç on gün içinde kuruma bildirmek zorunda. Böylece kayýtlý
iþyerlerinin süre geçirmesinden dolayý idari para cezasý ile karþýlaþmalarý
önlenecek. Yapýlan bu düzenleme ile mevcut uygulama devam ettiriliyor.
Çalýþanlar SGK'ya bir gün önceden bildirilecek
Ýþverenler, 4/a (eski SSK'lýlar) sigortalýlarýný, (istisnalar hariç) iþe baþlama
tarihinden önce, sigortalý iþe giriþ bildirgesi ile kuruma bildirmekle yükümlü
olacak.
Ancak iþveren tarafýndan sigortalý iþe giriþ bildirgesi;
. Ýnþaat iþyerlerinde iþe baþlatýlacak sigortalýlar için, en geç çalýþmaya
baþlatýldýðý gün,
. Yabancý ülkelere sefer yapan ulaþtýrma araçlarýna sefer esnasýnda alýnarak
çalýþtýrýlanlar ile kuruma ilk defa iþyeri bildirgesi verilecek iþyerlerinde;
ilk defa sigortalý çalýþtýrmaya baþlanýlan tarihten itibaren bir ay içinde
çalýþmaya baþlayan sigortalýlar için, çalýþmaya baþladýklarý tarihten itibaren
en geç söz konusu bir aylýk sürenin dolduðu tarihe kadar,
. Kamu idarelerince istihdam edilen 4447 sayýlý Ýþsizlik Sigortasý Kanunu'na
göre iþsizlik sigortasýna tabi olmayan sözleþmeli personel ile kamu idarelerince
yurtdýþý görevde çalýþmak üzere iþe alýnanlarýn, çalýþmaya baþladýklarý tarihten
itibaren bir ay içinde,
Kuruma verilmesi halinde, sigortalýlýk baþlangýcýndan önce bildirilmiþ
sayýlacak.
Böylece yürürlükteki uygulamaya benzer bir düzenleme getirilmiþ olacak.
Aylýk prim ve hizmet belgesinin verilme süresi deðiþecek
Aylýk prim ve hizmet belgesinin, ait olduðu ayý takip eden ayýn kurumca
belirlenecek gününe kadar kuruma vermekle veya sigortalý çalýþtýrmadýðý
takdirde, bu hususu sigortalý çalýþtýrmaya son verdiði tarihten itibaren, 15 gün
içinde kuruma bildirmekle yükümlü olacak. Sosyal güvenlik reformunun yürürlüðe
gireceði tarihten önce aylýk prim ve hizmet belgesi ait olduðu ayý takip eden
ayýn son gününe kadar verilebiliyordu. Bu sistem reformla birlikte deðiþtirilmiþ
olacak.
Sigortasýz çalýþanlarýn prim belgesi tebligata raðmen verilmediðinde SGK
düzenleyecek
Sosyal Güvenlik Kurumu'nun denetim ve kontrol ile görevlendirilmiþ memurlarýnca,
fiilen yapýlan denetimler sonucunda veya iþyeri kayýtlarýndan yapýlan
tespitlerden ya da kamu idarelerinin denetim elemanlarýnca kendi mevzuatlarý
gereðince yapacaklarý soruþturma, denetim ve incelemeler neticesinde veya kamu
kurum ve kuruluþlarý ile bankalar tarafýndan düzenlenen belge veya alýnan
bilgilerden çalýþtýðý anlaþýlan sigortalýlara ait olup, 5510 sayýlý kanun
uyarýnca SGK'na verilmesi gereken belgelerin yapýlan tebligata raðmen bir ay
içinde verilmemesi veya noksan verilmesi halinde, bu belgeler kurumca re'sen
düzenlenecek. Muhteviyatý sigorta primleri kurumca tespit edilerek iþverene
teblið edilecek.
Ýþveren, bu maddeye göre teblið edilen prim borcuna karþý teblið tarihinden
itibaren bir ay içinde, ilgili kurum ünitesine itiraz edebilecek. Ýtiraz, takibi
durduracak. Ýtirazýn reddi halinde, iþveren kararýn teblið tarihinden itibaren
bir ay içerisinde yetkili iþ mahkemesine baþvurabilecek. Yetkili mahkemeye
baþvurulmasý, prim borcunun takip ve tahsilini durdurmayacak.
Müfettiþler sigortasýz iþçilere en fazla bir yýllýk hizmet verebilecek
Kurumun denetim ve kontrolle görevli memurlarýnca iþyerinde fiilen yapýlan
tespitlerden ve kamu idarelerinin denetim elemanlarýnca kendi mevzuatlarý
gereðince yapacaklarý soruþturma, denetim ve incelemelerden kayýt ve belgelere
dayanmaksýzýn çalýþtýðý belirlendiði halde, hizmetlerinin veya prime esas
kazançlarýnýn Kuruma bildirilmediði anlaþýlan veya eksik bildirildiði tespit
edilen sigortalýlarýn geriye yönelik hizmetlerinin veya prime esas
kazançlarýnýn, en fazla tespitin yapýldýðý tarihten geriye yönelik bir yýllýk
süreye iliþkin kýsmý dikkate alýnacak.
Prim borçlarý KDV iade alacaðýndan mahsup edilebilecek
Prim borçlarý katma deðer vergisi iade alacaðýndan mahsubu suretiyle de
ödenebilir. Bu takdirde katma deðer vergisi iade hakký sahibi kendisinin, mal
veya hizmet satýn aldýðý veya iþtirak veya ortaklýk iliþkisi içinde bulunduðu
iþverenlerin prim borçlarý için de mahsup talep edebilir. Reformdan önce de
uygulanan düzenleme devam ettirilecek.
Ýþyeri kayýtlarý on yýl saklanacak
Ýþveren, iþyeri sahipleri; iþyeri defter, kayýt ve belgelerini ilgili olduðu
yýlý takip eden yýl baþýndan baþlamak üzere on yýl süreyle, kamu idareleri 30
yýl süreyle, tasfiye ve ifl‰s idaresi memurlarý ise görevleri süresince,
saklamak ve kurumun denetim ve kontrol ile görevlendirilen memurlarýnca
istenilmesi halinde 15 gün içinde ibraz etmek zorundadýr. Daha önce özel sektör
iþverenleri için 5 yýl olan süre 10 yýla çýkarýlmýþ olacaktýr. Böylece iþçiler
açýsýndan hak kayýplarý ve suistimaller önlenebilecek.
Ücret dýþý ödemelerden 2 ay daha prim alýnacak
Halen, sigortalýlara ödenen ücret dýþýndaki diðer ödemelerin üst sýnýrý
(3.954,60 YTL) aþan kýsmýndan sigorta primi kesilmemektedir.
Sosyal güvenlik reformu ile ücret dýþýndaki diðer ödemelerin üst sýnýrý aþan
kýsmýndan, ödemenin yapýldýðý ayý takip eden aydan baþlanarak iki ayý geçmemek
üzere üst sýnýrýn altýnda kalan sonraki aylarýn prime esas kazançlarýna ilave
edileceðine iliþkin bir hüküm getirilmektedir. Ancak, fýkrada yer alan "diðer
ödemeler ise öncelikle ödendiði ayýn kazancýna dahil edilir ve ücret dýþýndaki
bu ödemelerin üst sýnýrý aþan kýsmý, ödemenin yapýldýðý ayý takip eden aydan
baþlanarak iki ayý geçmemek üzere üst sýnýrýn altýnda kalan sonraki aylarýn
prime esas kazançlarýna il‰ve edilir" hükmünün teknik olarak uygulanmasý mümkün
deðildir.
Örneðin, 3.000 YTL ücret alan bir iþçiye, 3.000 YTL de ikramiye ödenmesi halinde
SSK tavaný olan 3.954,60 YTL SSK primi alýnmakta, bu tutarýn üzerindeki kýsýmdan
prim alýnmamaktadýr. Oysaki, 5510 sayýlý kanunla bu uygulama deðiþtirilmekte ve
tavaný aþan kýsmýndan 2 ay daha prim alýnmasý düþünülmektedir. Ancak bunun
fiilen uygulanabilir olmadýðý açýktýr. Çünkü, ikramiye, prim vb. ücret dýþý
ödemelerden vergi ve sigorta primleri kesildikten sonra kalan net tutar iþçiye
ödenmekte, dolayýsýyla ertesi ay prim kesilecek bir matrah kalmamaktadýr.
Uygulamada bu hükmün yaratacaðý olumsuz etkilerden birisi de, bu þekilde
sýkýntýlý süreçlerle karþýlaþmak istemeyen iþverenleri ücret dýþý ödemeleri
kayýt dýþýna itecek olmasýdýr. Bu hükmün uygulanabilir ve kabul edilebilir
olmamasýndan dolayý birçok iþveren prim ve ikramiyeyi ya fiilen kaldýrarak hem
prim kaybýna sebebiyet verecek, hem de gelir kaybýna uðrayacak olan çalýþanlarý
maðdur edecek ya da ikramiye ve prim gibi diðer ödemeleri kayýt dýþý
ödeyecektir.
Ücretler bankaya yatacak
Çalýþtýrýlan iþçilerin ücret, prim, ikramiye ve bu nitelikteki her çeþit
istihkaktan o ay içinde ödenenlerin özel olarak açýlan banka hesabýna
yatýrýlacak. Böylece kayýt dýþý istihdam engellenmesine çalýþýlacak.
Bað-Kur'lunun prim oraný düþecek
Halen yürürlükte olan 1479 sayýlý Bað-Kur Kanunu'na göre ödenecek malullük,
yaþlýlýk ve ölüm sigorta primi, sigortalýnýn seçtiði, intibak ettirildiði veya
yükseltildiði 1479/50. maddede belirtilen gelir basamaðýnýn yüzde 20'sidir.
Yine ayný kanuna göre ödenecek saðlýk sigortasý primleri Bað-Kur Kanunu'na tabi
ilk sekiz basamakta bulunan sigortalýlardan sekizinci gelir basamaðý tutarýnýn,
dokuz ve daha yukarý basamaklarda bulunan sigortalýlardan ise bulunduklarý gelir
basamaðý tutarýnýn yüzde 20'si alýnýyor. Yani toplam prim oraný yüzde 40'týr.
Sosyal güvenlik reformu ile birlikte Bað-Kur'lularýn prim oraný düþürülerek,
iþin tehlikesine baðlý olarak yüzde 33,5 ile yüzde 39 arasýnda uygulanacak.
Bunun yüzde 20'si malullük, yaþlýlýk ve ölüm sigortalarý primi; yüzde 1 il‰
yüzde 6,5 oranlarý arasýndaki kýsmý kýsa vadeli sigorta kollarý primi ve genel
saðlýk sigortasý primi yüzde 12,5'i olacak.
Bað-Kur'lu emeklinin destek primi çözüldü
Reformun ilk halinde en çok yakýnýlan konulardan birisi olan Bað-Kur'lularýn
sosyal güvenlik destek primi sorunu çözülüyor. Halen yüzde 10 oranýnda olan
Bað-Kur destek primi, almakta olduklarý aylýklarýnýn yüzde 12'si oranýnda
kesilecek.
Bu oran, kanunun yürürlüðe girdiði tarihten itibaren takip eden her yýlýn ocak
ayýnda bir puan artýrýlarak yüzde 15'e çýkacak. Ancak kesilecek olan bu tutar,
4/b sigortalýlarýyla ilgili yýlýn ocak ayýnda ödenen en yüksek yaþlýlýk
aylýðýndan alýnabilecek sosyal güvenlik destek priminden fazla olamayacak. Bu
sigortalýlardan ayrýca kýsa vadeli sigorta kollarý primi alýnmayacak. Sosyal
güvenlik destek primine tâbi olanlarýn primleri, aylýklarýndan kesilmek
suretiyle tahsil edilecek.
Sosyal güvenlik destek primi ödenmiþ veya bildirilmiþ süreler bu kanuna göre
malžllük, yaþlýlýk ve ölüm sigortalarý prim ödeme gün sayýsýna ilave
edilmeyecek, toptan ödeme yapýlmayacak.
Bað-Kur'luya istirahat parasý verilecek
Halen, SSK sigortalýlarýnýn iþ kazasý, meslek hastalýðý, hastalýk halinde
sigortalýnýn saðlýk tesislerine yatýrýlmak yahut bakýmý kurumca saðlanarak
kaplýca veya içmelere gönderilmek yoluyla tedavi ettirildiði takdirde,
hesaplanacak günlük kazancýnýn yarýsý, ayakta tedavi ettirildiðinde ise üçte
ikisi oranýnda geçici iþ göremezlik ödeneði verilmektedir. Bað-Kurlulara ise
raporlu olduklarý sürelerde geçici iþgöremezlik geliri verilmemektedir.
Sosyal güvenlik reformu ile 4/(b) bendine göre sigortalý sayýlanlara
(Bað-Kurlulara) iþ kazasý veya meslek hastalýðý ya da analýk halinde geçici iþ
göremezlik ödeneði, genel saðlýk sigortasý dahil prim ve prime iliþkin her türlü
borçlarýnýn ödenmiþ olmasý þartýyla yatarak tedavi süresince veya yatarak tedavi
sonrasý bu tedavinin gereði olarak istirahat raporu aldýklarý sürede ödenir.
Ancak doðum öncesi ve doðum sonrasý çalýþmadýðý 8'er haftalýk sürelerde geçici
iþ göremezlik ödeneðinin ödenebilmesi için yatarak tedavi þartý aranmayacak.
Bazý sosyal yardýmlardan prim alýnmayacak
5510 sayýlý kanunun 80. maddesinde düzenlenen hükümlerle ayni yardýmlar ve ölüm,
doðum ve evlenme yardýmlarý, görev yolluklarý, seyyar görev tazminatý, kýdem
tazminatý, iþ sonu tazminatý veya kýdem tazminatý mahiyetindeki toplu ödeme,
keþif ücreti, ihbar ve kasa tazminatlarý ile kurumca tutarlarý yýllar itibarýyla
belirlenecek yemek, çocuk ve aile zamlarý, iþverenler tarafýndan sigortalýlar
için özel saðlýk sigortalarýna ve bireysel emeklilik sistemine ödenen ve aylýk
toplamý asgari ücretin yüzde 30'unu geçmeyen özel saðlýk sigortasý primi ve
bireysel emeklilik katký paylarý tutarlarý, prime esas dahil edilmeyecek.
Yukarýda belirtilen istisnalar dýþýnda her ne adla yapýlýrsa yapýlsýn tüm
ödemeler ile ayni yardým yerine geçmek üzere yapýlan nakdi ödemeler prime esas
kazanca tabi tutulacak. Diðer kanunlardaki prime tabi tutulmamasý gerektiðine
dair muafiyet ve istisnalar bu kanunun uygulanmasýnda dikkate alýnmayacak.
Özel saðlýk sigortasýndan prim alýnmamalýdýr
Özel saðlýk sigortasý primlerinin prime tabi tutulmasý son derece yanlýþtýr.
Zira, özel saðlýk sigortalarýna ve bireysel emeklilik sistemine ödenen ve aylýk
toplamý asgari ücretin yüzde 30'unu (bugünkü asgari ücret üzerinden 182,52 YTL)
geçmeyen özel saðlýk sigortasý primi ve bireysel emeklilik katký paylarý
tutarlarýndan prim alýnmayacaðý öngörülmüþtür. Bu düzenleme ile çalýþanlarýna
özel saðlýk sigortasý yaptýrarak SSK'nýn saðlýk harcamalarýný ve saðlýk
kuruluþlarýndaki yýðýlmalarý azaltan iþverenler adeta cezalandýrýlmaktadýr.
Özel saðlýk sigortasý katký payýndan prim alýnmamasý halinde hem Sosyal Güvenlik
Kurumu'nun saðlýk alanýndaki harcamalarýnda önemli oranda azalma olacak, hem
kamu saðlýk kuruluþlarýndaki hasta sayýsý bir miktar düþeceðinden diðer
sigortalýlarýn saðlýk hizmetlerinde bir rahatlama söz konusu olacak hem de
iþverenler personeline saðlýk sigortasý yapma yolunda teþvik edileceðinden özel
saðlýk sigortacýlýðý geliþecekti. Özel saðlýk sigortalarýna ödenen katký
paylarýnýn aylýk toplamýnýn asgari ücretin yüzde 30'unu geçemeyeceðine iliþkin
hüküm kaldýrýlmalý ve ödenen katký paylarýnýn tamamý sigorta priminden istisna
tutulmalýdýr.
Doðal afetlerde prim borcu ertelenecek
Ýþyerleri yangýn, su baskýný, yer kaymasý, deprem gibi afete uðrayan, tabii afet
nedeniyle tarýmsal faaliyetinden dolayý zarar gören iþverenler ile 4/(b) bendi
kapsamýndaki sigortalýlar (Bað-Kur'lular), bu durumu belgelemeleri kaydýyla
olayýn meydana geldiði tarihten itibaren üç ay içinde talepte bulunmalarý ve
prim ödeme aczine düþtüklerinin, yapýlacak inceleme sonucu anlaþýlmasý halinde,
afet tarihinden önce ödeme süresi dolmuþ mevcut prim borçlarý ile afetin meydana
geldiði tarihten itibaren tahakkuk edecek üç aylýk prim borçlarý, olayýn meydana
geldiði tarihten itibaren bir yýla kadar kurumca ertelenebilecek.
Yukarýda belirtilen durumlarda, afetin meydana geldiði ayda verilmesi gereken
aylýk prim ve hizmet belgeleri, afetin meydana geldiði ayý takip eden üç ay
içinde kuruma verildiði takdirde, süresinde verilmiþ sayýlýr.
7269 sayýlý kanun uyarýnca genel hayatý etkilediðine karar verilen afetler
nedeniyle, afet bölgesinde doðrudan veya dolaylý olarak zarar gören iþverenlerle
sigortalý ve hak sahiplerinin bu kanuna göre vermekle yükümlü olduklarý
belgelerin verilme süresi ile ödenmesi gereken primlerin ve diðer kurum
alacaklarýnýn ödeme sürelerini 5510 sayýlý kanundaki sürelere baðlý olmaksýzýn,
afet bölgesindeki þartlarý ve geliþmeleri göz önünde tutarak belirlemeye ve
ertelemeye SGK yetkili olacak.
Prim borcunun ertelendiði sürede zamanaþýmý iþlemeyecek ve ertelenen kýsmýna
gecikme cezasý ve gecikme zammý uygulanmayacak.
Ýktisadi Dayanýþma Gazetecilik
Matbaacýlýk ve Danýþmanlýk Ltd. Þti -
Türkiye' nin En Büyük Mevzuat Portalýna Hoþ Geldiniz.
|
