|
İŞ HUKUKU VE SOSYAL GÜVENLİK
(Sorular-Cevaplar)
Bağ-Kur ve SSK sigortalılığının çakışması
Resul Kurt - e-mail: resulkurt@hotmail.com - 24 Haziran 2005 Cuma - Dünya
Sayın Resul KURT, 1996 yılında hizmet akdi
sözleşmesi ile bir şirkette SSK'ya tabi çalışmaya başladım. Bu şirkette
çalışmaya devam ederken başka bir limited şirkete de 13.08.1997 tarihinde ortak
oldum. Çalıştığım X şirketinden 01.04.1998 tarihinde ayrıldım. 08.04.1998
tarihinde de ortak olduğum limited şirkette hizmet akdi sözleşmesi ile tekrar
çalışmaya başladım ve halen çalışmaktayım. O zamandan beri SSK'ya adıma ödeme
yapılmaktadır. Fakat bir arkadaşım "Senin sigortan kesintiye uğradığı için
Bağ-Kur'a tabi olman gerekirken sen SSK sigortanı devam ettirmişsin dedi.
Dolayısıyla senin sigortan emekliliğinde dikkate alınmayacağı gibi, Bağ-Kur
senden sigortanın kesintiye uğradığı tarihten itibaren gecikmeli prim borçlarını
talep eder dedi" Bu durumda;
a) Ben ilerde böyle bir durumla karşılaşmamak için, şimdiden Bağ-Kur'a bildirim
mi yapmalıyım?
b) Eğer Bağ-Kur'a bildirim yapmam gerekiyorsa Bağ-Kur benden prim borçlarını bu
tarihten itibaren mi alır, yoksa sigortamın kesintiye uğradığı 01.04.1998
tarihinden itibaren mi alır?
Bu sıkıntılı duruma göre ne yolda nasıl bir işlem yapabileceğim, varsa hangi
haklardan yararlanabileceğim hususunda bilgi vermenizi rica ederim. İsmail
Çelik/İstanbul
Ülkemizde sosyal güvenliğin tekliği ilkesi gereği bir kişinin aynı anda iki
farklı sosyal güvenlik kuruluşu kapsamında sigortalı olması mümkün değildir.
Sizin durumunuzda olduğu gibi, hizmet çakışması ile ilgili olarak SSK ve Bağ-Kur
arasında bir protokol yapılmıştır. Yapılan bu protokolde şirket ortağı olup aynı
zamanda da bir hizmet akdine dayanarak bir veya birkaç işverenin yanında çalışan
veya bir hizmet akdine istinaden bir işverenin emrinde çalışırken çalıştığı
şirkete veya başka bir şirkete ortak olan kimselerin tabi olacakları sosyal
güvenlik kuruluşunun hangisi olacağı belirlenmiştir.
Buna göre SSK kapsamında sigortalı sayılanlar, sigortalılıkları sürerken
çalıştıkları işyerine veya başka bir şirkete ortak, anonim şirkette ise kurucu
ortak veya yönetim kurulu üyesi ortak oldukları takdirde 506 sayılı Sosyal
Sigortalar Kanunu'na tabi sigortalılıkları kesintiye uğrayıncaya kadar Bağ-Kur'a
tabi tutulmayacaklardır. 16-60 Ek Sayılı SSK Genelgesi ve 279 Sayılı Bağ-Kur
Genelgesi uyarınca,
"Önce başlayan SSK sigortalılığı kesintiye uğrayıncaya Bağ-Kur sigortalısı
olmayacaktır." Ancak, burada kesinti kavramı önemlidir. SSK ve Bağ-Kur
arasındaki protokol uyarınca (SSK Genel Müdürlüğü'nün 16-60 Ek Sayılı Genelgesi
ile duyurulmuştur) geçici işgöremezlik dolayısıyla geçen süreler ile hafta sonu
ve resmi tatil süreleri, sigortalılığın kesintisi olarak
değerlendirilmeyecektir.
Bu durumda, kişi hizmet akdine tabi olarak çalıştığı işyerinden ayrılıp ertesi
gün (ya da ertesi gün tatil ise tatilden sonraki ilk iş günü) herhangi bir
işyerinde sigortalı olarak çalışmaya devam ediyor ise SSK sigortalılığı devam
edecektir. Aksi takdirde sigortalılıkta kesinti olması halinde SSK
sigortalılığının sona ermesinden sonra Bağ-Kur'lu olunması gerekmektedir.
Limited şirket ortakları az sayıda olmaları nedeniyle kendi işini kendisi yapan
kimse konumunda oldukları için, SSK'lı sayılamazlar; Bağ-Kur sigortalısı
sayılırlar. Başka bir deyişle bunların ortağı oldukları limited şirketteki
çalışmaları hizmet akdine göre değildir. Bu nedenle kendi ortak oldukları
şirkette SSK sigortalısı olamazlar. Bu kuralın istisnası, limitet şirket ortağı,
başka işyerlerinde hizmet akdine göre çalışmışsa o takdirde SSK sigortalısı
sayılabilir. (TC Yargıtay 10. Hukuk Dairesi E. 2003/1897 K. 2003/3106 T.
03.04.2003). Ya da daha önce sigortalı olarak çalıştığı limited şirkete sonradan
ortak olması halinde SSK sigortası kesintiye uğrayıncaya kadar SSK sigortası
devam eder.
Ancak siz, 01.04.1998 tarihinde SSK'lı olarak çalıştığınız işten ayrıldığınız
için, bu tarihten itibaren Bağ-Kur'lu sayılmanız gerekmektedir. Bu durumda da,
08.04.1998 tarihinden sonra SSK'ya yapılan bildirimler dikkate alınmayacaktır.
08.04.1998 tarihinden sonra SSK'ya yersiz olarak ödediğiniz primler 506 sayılı
kanunun 84. maddesinde yer alan "Yanlış ve yersiz olarak alınmış olduğu
anlaşılan primler, alındıkları tarihlerden on yıl geçmemiş ise, hisseleri
oranında işverenlere ve sigortalılara geri verilir" hükmü gereğince iade
edilmektedir. Bunun için bağlı bulunduğunuz sigorta müdürlüğüne başvurmanız
gerekmektedir.
Analık halinde çalışma
Doğumu yaz tatiline gelen öğretmen doğuma 3 hafta kalana kadar çalışabilir mi?
Rapor alırsa, doğum öncesindeki 5 haftalık süreyi doğum sonrasında kullanabilir
mi? Ferhat Uçar
Sayın Uçar, bu konuyla ilgili olarak geçen haftalarda ayrıntılı bilgi vermiştim.
Analık halinde çalışma ve süt izni konusu, 4857 sayılı İş Kanunu'nun 74.
maddesinde düzenlenmiştir. Buna göre; kadın işçilerin doğumdan önce sekiz ve
doğumdan sonra sekiz hafta olmak üzere toplam onaltı haftalık süre için
çalıştırılmamaları esastır. Çoğul gebelik (ikiz, üçüz gibi) halinde doğumdan
önce çalıştırılmayacak sekiz haftalık süreye iki hafta süre eklenerek 10 hafta
olarak uygulanacaktır. Ayrıca, sağlık durumu uygun olduğu takdirde ve doktorun
onayı ile kadın işçi isterse doğumdan önceki 3 haftaya kadar işyerinde
çalışabileceği ve çalışılan sürelerin doğum sonrası sürelere eklenmesi
suretiyle, kadın işçilerin özellikle çocuğuna bakabilmeleri açısından ihtiyaç
duydukları doğum sonrası iznin 13 haftaya kadar artırılması olanağı
sağlanmıştır. Yukarıda öngörülen süreler işçinin sağlık durumuna ve işin
özelliğine göre doğumdan önce ve sonra gerekirse artırılabilir. Bu süreler hekim
raporu ile belirtilir.
Kadın sigortalıların doğum öncesi 8 haftalık (çoğul gebelik halinde 10 haftalık
sürede) ve doğum sonrası 8 haftalık süreleri için düzenlenecek örneği SSK
tarafından hazırlanan geçici işgöremezlik belgesi ile durumunun doğumdan önceki
3 haftaya kadar çalışmasına uygun olduğuna dair sağlık raporu sağlık
tesislerince düzenlenecektir. Sigortalılara doğumdan önceki 8 hafta (çoğul
gebelik halinde 10 hafta) doğum sonrası 8 hafta ve doğumuna 8 hafta kaldığı ya
da 3 hafta kalıncaya kadar çalışabileceğine dair rapor alan sigortalının doğum
sonrasına ilave edilen süreye ait geçici işgöremezlik ödenekleri sigorta
il/sigorta müdürlüklerince ödenecektir.
İktisadi Dayanışma Gazetecilik
Matbaacılık ve Danışmanlık Ltd.Şti -(0212) 325 71 21-281 85 26 -281 85 30
|