|
İŞ HUKUKU VE SOSYAL GÜVENLİK
(Sorular-Cevaplar)
Kıdem tazminatının süresinde ödenmemesi
Resul Kurt - e-mail:
resulkurt@hotmail.com - 05 Ağustos
2005 Cuma - Dünya
Kıdem tazminatının, genel olarak hizmet sözleşmesinin sona erdiği tarihte
ödenmesi gerekmektedir. Ancak, kıdem tazminatı bazı nedenlerden dolayı ödenmesi
gereken zamanda ödenmemekte veya ödenememektedir. 1475 sayılı İş Kanunu'nda,
2869 sayılı kanunla yapılan değişiklikle kıdem tazminatının ödenmesinin
gecikilmesi halinde faiz özel olarak belirlenmiştir. Kıdem tazminatının
süresinde ödenmemesi halinde ise mahkemece faize hükmedilmektedir. Mahkemece,
ihbar ve diğer işçilik hakları için temerrüt tarihinden veya (temerrüdün ispat
edilememesi halinde) davanın açıldığı tarihten itibaren kanuni faize
hükmedilmektedir. Ancak bu faiz oranı kıdem tazminatı için akdin feshinden
itibaren mevduata uygulanan en yüksek faiz olarak belirlenmektedir.
Kıdem tazminatının süresinde ödenmemesi halinde, işçinin iş mahkemesinde dava
açması gerekmektedir. İş mahkemesinde, hakimin fesih tarihinden veya işçinin
ölüm tarihinden itibaren kıdem tazminatının gecikme süresi için mevduata
uygulanan en yüksek faizle birlikte ödenmesine karar vermesi gerekir (İş K. 14/XI).
Mevduata uygulanan en yüksek faizin tespiti de Merkez Bankası ve diğer
bankalardan yazılı bilgi talebiyle yapılmaktadır. Söz konusu gecikme faizi
hesaplanırken, işçiye sanki kıdem tazminatı derhal ödenmiş de işçi bu parayı o
anda en yüksek faizi veren bankaya yatırmış gibi işlem yapılacaktır. Kıdem
tazminatı için faiz başlangıcı hizmet akdinin fesih tarihidir. Bu hak türü için
ayrıca temerrüde düşürme söz konusu değildir.
Sandıklardan yaşlılık, emeklilik veya malullük aylığı yahut toptan ödeme almak
amacıyla iş akdini fesheden işçinin kendisine aylık bağlanması için yaşlılık
sigortası bakımından bağlı bulunduğu kuruma veya sandığa müracaatta bulunduğunu
işverene belgelemesi şarttır. İşverenin kıdem tazminatı ödeme yükümlülüğü
fesihten itibaren geriye gitmemek kaydıyla, bu belgenin kendisine verildiği
tarihten başlar. Faiz ödeme yükümlülüğü de anılan belgenin verildiği tarihten
itibaren geçen süre için söz konusudur. Emeklilik nedeniyle işçinin, kıdem
tazminatı isteğinde bulunabilmesi için, SSK'ya başvurmuş olduğunu ve emekliliğe
hak kazandığını belgelemiş olması gerekir. Bu prosedür izlenmeden ve işveren
gelişmelerden haberdar edilmeden kıdem tazminatı istenemeyeceği gibi, işten
ayrıldığı tarihten itibaren de faize hak kazanamaz. Faiz hesabı için,
emekliliğin belgelendirildiği tarih esas alınır. Yargıtay bir kararında, faiz
hesabında, bir yıllık mevduata uygulanan en yüksek faiz oranının dikkate
alınması gerekirken, üç aylık mevduata uygulanan faiz oranı üzerinden yapılan
hesaplamaya dayanarak hüküm kurulmasını doğru bulmamıştır. İşçi ve işverenin
uzlaşmaları durumunda, kıdem tazminatının taksitler halinde ödenmesi olanaklı
bulunmaktadır. Kıdem tazminatının taksitlendirilerek ödenmesi halinde, gecikme
faizleri ödeme tarihleri dikkate alınarak hesaplanır. Yine Yargıtay'a göre, işçi
taksitler halinde ödenen kıdem tazminatı için geçmiş günler faizi isteyebilir.
Ancak, bu istemde bulunabilmek için ödemelerin ihtirazi kayıt konularak alınmış
olması gerekir. Yargıtay bir kararında, kıdem tazminatının taksitle ödenmesi
halinde ihtirazi kayıtla alınan kısımlar için hizmet akdinin sona erdiği
tarihten itibaren faiz istenebileceğini hükme bağlamıştır.
İşsizlik sigortası yardımı alanların isteğe bağlı sigortalılığı
Bir yakınım çalıştığı işyerinden ayrılmış bulunmaktadır. İşsizlik sigortasından
faydalanma koşullarına haiz olduğundan ve herhangi bir işyerinde çalışmadığından
dolayı işsizlik sigortasına başvurmuş bulunmaktadır. Aynı kişi emekliliği için
gereken 1,200 gün eksiği olması sebebiylede isteğe bağlı sigorta primi ödemek
istemektedir. Sorum; isteğe bağlı sigortalı ödemeye başladığı zaman acaba
işsizlik sigortası maaşı kesilir mi? Bilgilendirirseniz sevinirim sevgilerimle
iyi çalışmalar. Murat Karaosmanoğlu
Sayın Karaosmanoğlu, işsizlik ödeneği almakta iken; a) Kurumca teklif edilen
mesleklerine uygun ve son çalıştıkları işin ücret ve çalışma koşullarına yakın
ve ikamet edilen yerin belediye mücavir alanı sınırları içinde bir işi haklı bir
nedene dayanmaksızın reddeden,
b) İşsizlik ödeneği aldığı sürede gelir getirici bir işte çalıştığı veya
herhangi bir sosyal güvenlik kuruluşundan yaşlılık aylığı aldığı tespit edilen,
c) Kurum tarafından önerilen meslek geliştirme, edindirme ve yetiştirme
eğitimini haklı bir neden göstermeden reddeden veya kabul etmesine karşın devam
etmeyen,
d) Haklı bir nedene dayanmaksızın kurum tarafından yapılan çağrıları zamanında
cevaplamayan, istenilen bilgi ve belgeleri öngörülen süre içinde vermeyen,
sigortalı işsizlerin işsizlik ödenekleri kesilmektedir. Bu nedenlerin dışında,
işsizlik sigortası yardımı alanların isteğe bağlı sigortaya devam edenlerin
işsizlik sigortası yardımları kesilmez. Diğer koşulların da bulunması durumunda
yakınınız isteğe bağlı sigortaya devam edebilir.
Askerlik borçlanmasında sigortalılık başlangıcı
SSK'lı bir kişi askerlik borçlanması yaptığı takdirde sigortalılık başlangıcı bu
süre kadar geriye gider mi? O. Bulut
SSK mevzuatında (506 sayılı yasanın 60/F fıkrası uyarınca), borçlandırılan
sürenin karşılığı olan gün sayısı sigortalının prim ödeme gün sayısına
katılacak, bu sürenin sigortalılığın başlangıç tarihinden önceki süreleri
kapsaması halinde, sigortalılığın başlangıç tarihi, borçlandırılan gün sayısı
kadar geriye götürülecektir.
İktisadi Dayanışma Gazetecilik
Matbaacılık ve Danışmanlık Ltd.Şti -(0212) 325 71 21-281 85 26 -281 85 30
|