|
Yeni Sosyal Güvenlik Sistemi Tasarıları ve
çalışmaları
Cevdet Akçakoca - Yeminli Mali Müşavir -
27.12.2007 Perşembe - Bursa
Ülkemizde sosyal güvenlik sisteminin büyük açıklar vermesi, son senelerde
fonksiyonlarını yerine getiremez hale gelmesi, yeni bir takım çalışmalar
yapılması mecburiyetini doğurmuş ve 16.06.2006 tarihinde 26200 sayılı Resmi
gazetede yayımlanan 5510 sayılı sosyal sigortalar ve genel sağlık sigortası
kanunu kabul edilerek yayımlanmıştır.
Ancak, maalesef yasanın hazırlanması ve kabulü esnasında yapılan hukuki hatalar
sonucunda Anayasa mahkemesine müracaat edilmiş ve Anayasa mahkemesi 15.12.2006
tarih 2006/111 esas ve 2006/112 karar sayılı kararı ile bu yasanın birçok
maddesinin yürürlüğünün durdurulması veya iptaline karar vermiş ve karar
30.12.2006 tarih ve 26392 sayılı 5. mük. Resmi gazetede yayımlanmış , böylece bu
yasa yürürlüğe giremeden aynı yasa konusunda yeni çalışmalar başlamıştır. Yine
ne yazıktır ki bu çalışmalar halen tamamlanamamış ve yasanın çıkıp yürürlüğe
girmesi büyük ihtimalle 2009 yılına kalmıştır.
Yapılan bu çalışmalar neler getirecek? Aklımızda kalması ve ilerideki işletme
planlamaları açısından bilgi sahibi olmamız gerekir mantığı ile aşağıda bazı
açıklamalar yapıyorum.
1.Ülkemizde sosyal güvenlik kurumları kaç tanedir ve bunlar birleşecek mi?
Ülkemizde Sosyal Sigortalar Kurumu, Emekli Sandığı, Bağ-kur ve bazı özel
sandıklar olmak üzere muhtelif sosyal güvenlik kurumları vardır. Yeni yasa ile
bütün sosyal güvenlik kurumları bir çatı altında birleşecektir.
2. Yeni yasa ile emeklilik yaşı yükselecek mi?
Yeni yasa ile halen sigortalı olanlar için emeklilik yaşı değişmeyecektir.
2035 yılından sonra ise kademeli olarak 2050 yılına kadar emeklilik yaşı
erkekler için 60 dan 65 e, kadınlar için ise 58 den 65 e çıkacaktır.
Yani bazılarının iddia ettiği gibi halen sigortalı olanlar, yani sosyal güvenlik
şemsiyesi altında olanlar için MEZARDA EMEKLİLİK diye bir şey yoktur. Ancak 2050
yıllarında sağ olan veya çocuklarımız için ve işe yeni girenler için EMEKLİLİK
yaşı 65 yaş olacaktır.
3.Tasarıya göre genel sağlık sigortası olacak mı ve paralı mı olacak?
Tasarıya göre genel sağlık sigortası herkesi kapsayacak ve bu sistem paralı
olmayacaktır. Ancak %10 ile %20 arasında katkı payı ödemesi sigortalılar
tarafından yapılacaktır.
Sigortalılar , halen tatbik edilmeğe başlandığı gibi her türlü hastanede tedavi
olabileceklerdir.
4. Yeni yasal düzenleme ile devletin primlere katkısı olacak mı? İşçi ve
işverenin ödediği primlerde artış olacak mı?
Elimizdeki tasarılara göre işçi ve işverenin ödediği primlerde bir artış
olmayacak ve devletin emeklilik sigortasına %5, genel sağlık sigortasına ise %3
oranında prim katkısı olacaktır.
5. Kimler sigortalı sayılacaktır?
Ücretliler, serbest olarak çalışanlar, şirket yönetim kurulu üyeleri, limited
şirket ortakları, anonim şirket kurucu ortakları, muhtarlar, kamu idaresinde
çalışanlar, tarımsal faaliyetlerde bulunanlar, esnaf ve sanatkarlar, devlette
sözleşmeli çalışanlar, açıktan veya vekil olarak atananlar sigortalı
sayılacaktır.
6. Fiili hizmet süresi zammı nedir ve yeni yasada ne olacaktır?
Bazı görevlerde çalışan sigortalıların bu görevde fiilen çalışmaları halinde
bunlara ek olarak bir sigorta gün sayısı eklenir. Ancak , bu konuda halen
belirli bir tasarı yoktur, kamu oyunun itirazları ile bu tablo değişmektedir.
Türk Silahlı kuvvetlerinde, polis teşkilatında, ağır, tehlikeli, zehirli
işlerle, yeraltında çalışanlara her bir yıl için 60 ila 180 gün arasında değişen
fiili hizmet zammı eklenmesi düşünülmektedir. Sigortalılar bu fiili hizmet
zamlarına tekabül eden günler kadar erken emekli olabileceklerdir.
7.Sigortalılıkta günlük kazanç sınırları varmıdır? Varsa Nedir?
Sigortalılar için en az kazanç asgari ücret kadar, en üst kazanç sınırı ise
asgari ücretin 6,5 katı kadar sayılacak ve bu tutarlar üzerinden prim hesaplanıp
alınacaktır.
8. Anonim ve Limited Şirket ortakları birden çok firmada ortak ise
ödeyecekleri sosyal güvenlik priminde bir sınır olacak mıdır?
Yukarıda yedinci maddede belirtilen sınırlar esas alınacak olursa, ki olması
gerekir,
İster ücretli çalışan olsun, ister şirket ortakları olsun en az hesaplanacak
sosyal güvenlik primi asgari ücret kadar olan alt sınır veya en fazla sosyal
güvenlik primi asgari ücretin 6,5 katı kadar olan üst sınırını göre hesaplanan
tutarı aşmaması gerekir.
Ancak, işverenler yanlarında çalışan sigortalıların kazancının en yükseğinden az
kazanç gösteremez ve en yüksek primi ödemek zorundadırlar.
Yasa bu maddede açıkladığım konuda alt yapıyı yapmış olup yasanın çıkmasından
sonra tebliğ ve yönetmeliklerle muhakkak ki bu hususta açıklama yapılacaktır.
9. Bu sistemle birlikte kıdem tazminatı kaldırılacak mı?
Kıdem tazminatı konusu sosyal güvenlik yasasının konusu değildir. O konu ayrı ve
iş kanununu ilgilendiren bir konudur. Bu çalışmaların içinde yoktur. Ancak,
bizim de aldığımız duyumlara göre bu konuda bir takım çalışmalar bulunmakta olup
bu çalışmaların da 2009 yılından önce tamamlanmasına imkan görmemekteyiz.
Sosyal güvenlik yasa tasarıları ve çalışmaları hakkında benim yapabileceğim
açıklamalar bu kadardır. Bu açıklama ve yorumlarımızın faydalı olacağını
zannediyorum.
İktisadi Dayanışma
Gazetecilik Matbaacılık ve Danışmanlık Ltd.Şti
- Türkiye' nin En Büyük Mevzuat Portalına
Hoş Geldiniz !
|