Eski Bağ-Kurluların Yeni SGK Yasasına İntibakı

 

25.10.2008

 

Arşiv Arama

 

Önceki Sayfa

 

Eski Bağ-Kurluların Yeni SGK Yasasına İntibakı

Cevdet Akçakoca - Yeminli Mali Müşavir - 25 Ekim 2008 Cumartesi - Bursa

Bu yazımız daha çok Sosyal Güvenlik Kurumu mevzuatından aynen alınan birçok maddelerden oluşmuş olup gerek eski bağ kurlu

5510 Sayılı Yeni Sosyal Güvenlik Kanununun birçok hükümleri 1.10.2008 tarihinden itibaren yürürlüğe girmiş olup bu konuda ilk etapta 15 adet uygulama tebliği yayınlanmıştır. Bu tebliğlerin okunması, karşılaştırılması, uygulanması büyük bir dert halindedir. Allah , yine muhasebeci ve personelcilerin yardımcıları olsun diyerek önce eski bağkurluların bu mevzuata göre ne olacakları konusunda bir bilgi notu hazırlamayı tercih ettik.

Eski sandıklar, topluluk sigortaları ve benzerleri ile ilgili hükümler tamamen iptal edilmiştir. Artık herkes bu yeni yasaya tabidir. Bu arada özellikle AVUKATLAR VE NOTERLER DE bu yasaya tabi olup avukatların ve noterlerin de diğer serbest meslek erbabı gibi gidip yasanın 4/b maddesine göre sigortalılıklarını 1.Ekim.2008 tarihinden itibaren başlatmaları ve bu yeni yasaya göre prim ödemeleri gerekmektedir.

Kendi Adına ve Hesabına Bağımsız Çalışanlar kimlerdir?

Aşağıda sayılanlar Sosyal güvenlik yasası açısından kendi adına ve hesabına bağımsız çalışanlardan sayılmakta olup yeni sosyal güvenlik yasasına göre sigortalı olmak zorundadırlar.

5510 sayılı Kanunun 4 üncü maddesi birinci fıkrasının (b) bendine göre,

1) Köy ve mahalle muhtarı seçilenler,

2) Hizmet akdine bağlı olmaksızın kendi adına ve hesabına bağımsız çalışanlardan;

a) Ticari kazanç veya serbest meslek kazancı nedeniyle gerçek veya basit usulde gelir vergisi mükellefi olanlar,

b) Gelir vergisinden muaf olup, esnaf ve sanatkar siciline kayıtlı olanlar,

c) Kollektif şirketlerin ortakları,

ç) Limited şirketlerin ortakları,

d) Sermayesi paylara bölünmüş komandit şirketlerin komandite ortakları,

e) Adi komandit şirketlerin komandite ve komanditer ortakları,

f) Donatma iştirakleri ortakları,

g) Anonim şirketlerin yönetim kurulu üyesi olan ortakları,

ğ) Tarımsal faaliyette bulunanlar,

sigortalı sayılırlar.

10/7/1953 tarihli ve 6132 sayılı At Yarışları Hakkında Kanuna tabi jokey ve antrenörler hakkında 5510 sayılı Kanunun 4 üncü maddesinin birinci fıkrasının (b) bendi kapsamında sigortalı sayılanlara ilişkin hükümler uygulanır.

SİGORTALILIĞIN BAŞLANGICI VE KURUMA BİLDİRİLMESİ

Kendi Adına ve Hesabına Bağımsız Çalışanlar (yani 5510 sayılı Kanunun 4/b

Maddesine tabi olanların) sigortalılıkları, aşağıda belirtilen hallerden itibaren başlar.

1) Ticari kazanç veya serbest meslek kazancı nedeniyle gerçek veya basit usulde gelir vergisi mükellefi olanların sigortalılıkları bu mükellefiyetlerinin başlangıç tarihi itibariyle başlar ve bu tarih vergi dairelerince,

2) Gelir vergisinden muaf olanların sigortalılıkları, Esnaf ve Sanatkar Sicil Müdürlüklerine tescil tarihi itibariyle başlar ve bu tarih Esnaf ve Sanatkar Sicil Müdürlüklerince,

3) Şirket ortaklarından;

a) Kollektif şirket, adi komandit şirketlerin komandite ve komanditer ortakları ile donatma iştiraki ortaklarının sigortalılıkları vergi mükellefiyetlerinin başladığı tarihte başlar ve bu tarih, vergi dairelerince,

b) Anonim şirketlerin yönetim kurulu üyesi olan ortaklarının sigortalılıkları, yönetim kurulu üyeliğine seçildikleri tarihte başlar ve bu tarih, şirket yetkililerince,

c) Limited şirket ve sermayesi paylara bölünmüş komandit şirketlerin komandite ortaklarının sigortalılıkları şirketin ticaret siciline tescil edildiği tarihte başlar ve bu tarih, ticaret sicil memurluklarınca,

d) Limited şirket ve sermayesi paylara bölünmüş komandit şirketlerin komandite ortaklarından hisse devri alan yeni ortaklarının sigortalılıkları ortaklar kurulunca devrin yapılmasına karar verildiği tarihte başlar. Bu tarih, ortaklar kurulu kararının, hisse devrine ilişkin tanzim edilen noter devir sözleşmesinin, devrin yapıldığının işlendiği pay defterinin birer sureti veya devir, ticaret sicil memurluğunca tescil edilmiş ise ticaret sicil gazetesinde ilan edildiği nüshasının ibraz edilmesi kaydıyla şirket yetkililerince,

4) Köy ve mahalle muhtarlarının sigortalılıkları, muhtar seçildikleri tarih itibariyle başlar ve bu tarih il veya ilçe mülki amirliklerince,

Kuruma onbeş gün içinde bildirilir.

5) 6132 sayılı Kanuna tabi jokey ve antrenörlerin sigortalılıkları lisans belgesine istinaden fiilen çalışmaya başladıkları tarihte başlar. Bu tarih, kaydın yapıldığı tarihten itibaren bir ay içinde Türkiye Jokey Kulübünce Kuruma bildirilir.

6) Tarımsal faaliyette bulunanların sigortalılıkları, bağlı oldukları ziraat odalarınca veya kendilerince bir yıl içinde bildirilmesi halinde odaya kaydedildikleri tarihten, bu süre içinde bildirilmemesi halinde ise bildirimin Kuruma yapıldığı tarihten başlar. Bu tarih, kayıtlarının yapıldığı tarihten itibaren bir ay içerisinde ziraat odalarınca veya ziraat odalarının bulunmadığı yerlerde tarım il/ilçe müdürlüklerince Kurumun ilgili ünitesine bildirilmek zorundadır.

Bu sigortalılar sigortalı işe giriş bildirgesi ile sigortalılık başlangıcından itibaren on beş gün içinde Kurumun ilgili ünitesine bildirimi yapılır.

4/b kapsamındaki sigortalılarla ilgili bildirim yükümlülüğü bulunan kurum ve kuruluşlar, bildirimlerini merkez birimlerince yapmaları durumunda, bildirim zorunluluğu yerine getirilmiş sayılır. Kurum bildirimden itibaren bir ay içinde tescili yapılan kişilere, sigortalılık hak ve yükümlülüklerinin başladığını ve yaptığı işin iş kolu kodunu bildirir.

Adi posta yolu ile gönderilen veya Kuruma doğrudan verilen işe giriş bildirgelerinde, bildirgenin Kurum kayıtlarına intikal ettiği tarih, taahhütlü, iadeli taahhütlü veya acele posta servisi olarak gönderilenlerde ise postaya verildiği tarih, bildirim tarihi olarak kabul edilir.

D- Kendi Adına ve Hesabına Bağımsız Çalışanların Sigortalı İşe Giriş Bildirgesinin E-Sigorta Yoluyla Bildirilmesi

5510 sayılı Kanunun 4 üncü maddesinin birinci fıkrasının (b) bendine göre sigortalı sayılanlardan, ticari kazanç veya serbest meslek kazancı nedeniyle gerçek veya basit usulde gelir vergisi mükellefi olanlar, kollektif şirket, adi komandit şirketlerin komandite ve komanditer ortakları ile donatma iştiraki ortaklarının sigortalı ilk ve tekrar işe giriş bildirgesi Gelir İdaresi Başkanlığı tarafından e-Sigorta yoluyla Kuruma bildirilir.

5510 sayılı Kanunun 4/b bendine tabi sigortalıların Kuruma bildirilmesinde ilgili kurum ve kuruluşların, internet ve elektronik alt yapısı oluşturuluncaya kadar sigortalı ilk ve tekrar işe giriş bildirgesi kağıt ortamında alınır.

- Sosyal Güvenlik Sicil Numarası

5510 sayılı Kanunun 4 üncü maddesine tabi sigortalılar Kuruma verilen ilk veya tekrar sigortalı işe giriş bildirgelerine göre Türkiye Cumhuriyeti kimlik numarası ile bilgisayar ortamında tutulan tescil kütüğüne kayıt edilir. Türkiye Cumhuriyeti kimlik numarası, aynı zamanda sigortalıların sosyal güvenlik sicil numaraları oluşturur. Sigortalıların tescil, hizmet ve her türlü bilgisayar kayıtları ile diğer sosyal sigorta işlemleri, sosyal güvenlik sicil numarası altında tutulur.

Yabancı uyruklulara Nüfus ve Vatandaşlık İşleri Genel Müdürlüğünce verilecek kimlik numaraları aynı zamanda bunlar için sosyal güvenlik sicil numarası olarak kullanılır.

ESKİ BAĞ KURLULARIN VEYA YENİ 5510 SAYILI YASADAKİ 4/B KAPSAMINDAKİ SİGORTALILIĞIN SONA ERMESİ VE BİLDİRİM

Bu yazımızın konusu, eski bağ kurlu sigortalıların yeni sosyal güvenlik mevzuatı kapsamındaki sigortalılıklarının nasıl sona ereceği ve bunun kuruma nasıl bildirileceğidir.

Yazımızda hemen hemen birebir oranındaki yasa hükümleri aynen alınmıştır.

Yasadaki açıklamalar tatmin edicidir. Bu yazımızın her zaman için bir kaynak olarak saklanması gerektiği kanaatindeyim.

5510 sayılı Kanunun 4/b kapsamında sigortalı olanların sigortalılıkları aşağıda sayılan hallerde sona erer, bunlardan;

1) Ticari kazanç veya serbest meslek kazancı nedeniyle gerçek veya basit usulde gelir vergisi mükellefi olanların sigortalılıkları mükellefiyetlerini gerektiren faaliyetlerine son verdikleri tarihte sona erer ve bu tarih ilgili vergi dairelerince ve sigortalılarca,

2) Gelir vergisinden muaf olanların sigortalılıkları esnaf ve sanatkar sicil müdürlüklerindeki kayıtlarının silindiği tarihte sona erer, bu tarih esnaf ve sanatkar sicil müdürlüklerince ve sigortalılarca,

3) Gelir vergisinden muaf olanlardan, Kanunun 6/k bendi kapsamına girenlerin bir önceki aya ait faaliyet gelirlerinden bu faaliyete ilişkin masraflar düşüldükten sonra kalan tutarın aylık ortalamasının Kanunla tanımlanan prime esas günlük kazanç alt sınırının otuz katından az olduğunu esnaf ve sanatkarlar odaları birliklerinden alacakları SSK muafiyet belgesi ile on gün içinde Kuruma bildirenlerin sigortalılıkları belgenin düzenlendiği tarihten, bu süreyi geçirenlerin sigortalılıkları ise belgenin Kurum kayıtlarına intikal ettiği tarihten itibaren sona erer ve bu tarih sigortalılarca,

4) Şirket ortaklarından;

a) Kollektif şirket, adi komandit şirketlerin komandite ve komanditer ortakları ile donatma iştiraki ortaklarının sigortalılıkları vergi mükellefiyetlerinin bittiği tarihte sona erer, bu tarih vergi dairelerince ve sigortalılarca,

b) Anonim şirketlerin yönetim kurulu üyesi olan ortaklarının sigortalılıkları bu görevlerinin bittiği tarihte sona erer, bu tarih, şirket yetkililerince ve sigortalılarca,

c) Limited şirket, sermayesi paylara bölünmüş komandit şirketlerin komandite ortaklarının sigortalılıkları hisse devrine ilişkin alınan ortaklar kurulu kararı ile hissenin devrine ilişkin tanzim edilen noter devir sözleşmesinin ve devrin pay defterine işlendiği sayfanın birer suretlerinin birlikte ibraz edilmesi veya hisse devri ticaret sicil memurluğuna tescil edilmiş ise ticaret sicil gazetesinde ilan edildiği nüshasının ibraz edilmesi kaydıyla ortaklar kurulu karar tarihi itibariyle sona erer, bu tarih sigortalılar ve şirket yetkililerince,

5) İflasın açılmasına mahkemece karar verilen şirketlerin ortaklarının sigortalılıkları sigortalının talebi halinde mahkemenin karar tarihinde, sigortalının talebinin olmaması halinde ise mahkemece iflasın kapatılmasına karar verildiği tarihte sona erer, bu tarih sigortalılar ve şirket yetkililerince,

6) Tasfiyenin açılmasına mahkemece karar verilen şirketlerin ortaklarının sigortalılıkları sigortalının talebi halinde mahkemenin karar tarihinde sona erer, bu tarih sigortalılarca, sigortalının talebinin olmaması halinde tasfiye kurulu kararının ticaret sicil memurluğunca tescil edildiği tarihte sona erer, bu tarih ticaret sicil memurluğunca ve sigortalılarca,

7) Tasfiyesine şirketin ortaklar kurulu tarafından karar verilen şirketlerin ortaklarının sigortalılıkları sigortalının talebi halinde tasfiyenin başlanmasına karar verildiği tarihte veya sigortalılarca, sigortalının talebinin olmaması halinde ise tasfiyenin sonuçlandığına ilişkin tasfiye kurulu kararının ticaret sicil memurluğunca tescil edildiği tarihte sona erer, bu tarih sigortalılarca ve ticaret sicil memurluklarınca,

8) Münfesih duruma düşen şirketlerin ortaklarının sigortalılıkları sigortalının talebi halinde şirketin münfesih duruma düştüğü tarih itibariyle sona erer, bu tarih sigortalılarca, sigortalının talebinin olmaması halinde münfesih duruma düşen şirketin tasfiyesinin sonuçlandığına dair tasfiye kurulu kararının ticaret sicil memurluğunca tescil edildiği tarihte sona erer, bu tarih sigortalılarca ve ticaret sicil memurluklarınca,

9) Mahkeme kararı ile iflasın, tasfiyenin açılmasına, ortaklar kurulu kararı ile tasfiyenin başlamasına veya münfesih duruma düşmesine karar verilen şirketlerin ortaklarından hizmet akdi ile çalışmaya başlayanların sigortalılıkları çalışmaya başladıkları tarihte sona erer, bu tarih sigortalılarca,

10) Gelir vergisinden muaf olarak sigortalılıkları devam ederken hizmet akdi ile çalışmaya başlayanların sigortalılıkları çalışmaya başladıkları tarihte sona erer, bu tarih sigortalılarca,

11) Köy ve mahalle muhtarlarının sigortalılıkları muhtarlık görevinin bittiği tarihte sona erer, bu tarih il ve ilçe mülki amirliklerince ve sigortalılarca,

12) Köy ve mahalle muhtarlarından Kanunun 4 üncü maddesinin birinci fıkrası (b) bendi kapsamında gelir vergisi mükellefi olanlar hariç, aynı zamanda hizmet akdi ile çalışmaya başlayanların sigortalılıkları çalışmaya başladıkları tarihte sona erer, bu tarih sigortalılarca,

13) Tarımda kendi adına ve hesabına bağımsız çalışanların sigortalılıkları tarımsal faaliyetin bittiği tarihte sona erer, bu tarih ziraat odalarınca, ziraat odası bulunmayan yerlerde ise tarım il/ilçe müdürlüklerince ve sigortalılarca,

14) 5510 sayılı Kanunun 4/b bendinin 4 numaralı alt bendi kapsamındaki tarımda kendi adına ve hesabına bağımsız çalışanlardan, 5510 sayılı Kanunun 6 ncı maddesinin birinci fıkrasının (ı) bendi kapsamına girenlerin bir önceki yıla ait tarımsal faaliyet gelirlerinden bu faaliyete ilişkin masraflar düşüldükten sonra kalan tutarın aylık ortalamasının Kanunla tanımlanan prime esas günlük kazanç alt sınırının otuz katından az olduğunun ziraat odalarından, ziraat odalarının bulunmadığı yerlerde ise tarım il/ilçe müdürlüklerinden alacakları Sosyal Sigorta İşlemleri Yönetmeliği ekinde yer alan muafiyet belgesi ile belgeleyerek on gün içinde Kuruma intikal ettirilenlerin sigortalılıkları belgenin düzenlendiği tarihten, bu süreyi geçirenlerin sigortalılıkları ise belgenin Kurum kayıtlarına intikal ettiği tarihten itibaren sona erer ve bu tarih sigortalılarca,

15) Herhangi bir yabancı ülkede ikamet eden ve o ülke mevzuatı kapsamında çalışmaya başlayan veya ikamet esasına bağlı olarak o ülke sosyal güvenlik sistemine dahil olanların sigortalılıkları çalışmaya veya ilgili ülke sosyal güvenlik sistemine dahil oldukları tarihte sona erer, bu tarih sigortalılarca,

16) 6132 sayılı Kanuna tabi jokey ve antrenörlerin sigortalılıkları fiili çalışmalarının bittiği tarihte sona erer, bu tarih Türkiye Jokey Kulübü ve sigortalılarca,

on gün içinde sigortalı işten ayrılış bildirgesi ile Kuruma bildirilir.

Sigortalı işe giriş bildirgesini kağıt ortamında verenler için, sigortalılığın sona ermesini takip eden 10 gün içinde sigortalı işten ayrılış bildirgesi iki nüsha olarak düzenlenir. Biri düzenleyen kuruluşta kalır, diğeri ilgili üniteye gönderilir. Sigortalıya, sigortalılığının sona erdiği ilgili soysal güvenlik il/merkez müdürlüğünce yazı ile bildirilir.

5510 sayılı Kanunun 4 üncü maddesinin birinci fıkrasının (b) bendi kapsamında olanların, meslek kuruluşlarına ya da vergi dairelerine olan yükümlülüklerini yerine getirmemiş olmaları, sigortalılığın sona ermesine ilişkin belge ya da bilginin verilmesine engel teşkil etmez.

YENİ SOSYAL GÜVENLİK YASASINDA SİGORTALILIK HALLERİNİN ÇAKIŞMASI

Eski bağ-kur, sosyal sigortalar kanunu ve devlet memurları kanununda da sigortalılık hallerinin çakışması durumunda ne olacağı daima duraksamaya sebep olmaktaydı. Bu konuda bir çok ihtilaflar doğmakta , kişiler mağdur olmakta, mahkemeler boşu boşuna işgal edilmekte, davalar uzayıp gitmekteydi.

5510 sayılı yasanın yürürlüğe girerek yeni bir sosyal güvenlik sisteminin kurulması esnasında yasa koyucu, bu eski uyuşmazlıkları da göz önüne alarak sigortalılık hallerinin çakışması durumunda ne yapılacağı , uyuşmazlık olmadan nasıl çözüme varılacağını düzenlemiştir.

Yapılan düzenlemeler aşağıda belirtilmiştir.

Sigortalıların 5510 sayılı Sosyal Güvenlik Kanununun 4 üncü maddesinin birinci fıkrasının (a), (b) ve (c) bentlerinde yer alan sigortalılık hallerinden birden fazlasına aynı anda tabi olmasını gerektirecek şekilde çalışmaları halinde aşağıdaki şekilde işlem yapılır.

1) Sigortalıları Kanunun 4/a-b-c bentlerinde yer alan sigortalılık hallerinden birden fazlasına aynı anda tabi olmaları halinde öncelikle (c) bendi kapsamında, (c) bendi kapsamında çalışma yoksa ilk önce başlayan sigortalılık ilişkisi esas alınarak sigortalı sayılırlar.

2) 1 inci madde gereği başlatılan sigortalılığın kesintiye uğraması halinde sonra başlayan çalışmaya göre sigortalılık hali başlatılır.

3) 5510 sayılı Kanunun 4/a-b-c bentlerinde yer alan sigortalılık halleri ile 5/a-e bentlerine tabi sigortalılık hallerinin çakışması halinde, bunlar bu Kanunun 4 üncü maddesi kapsamında sigortalı sayılır ve birinci madde hükmü uygulanır.

4) İsteğe bağlı sigortalı olanların 5510 sayılı Kanunun 4/a-b-c bentleri kapsamına tabi olacak şekilde çalışmaya başlamaları halinde, bu Kanunun 51 inci maddesinin üçüncü fıkrası saklı kalmak kaydıyla isteğe bağlı sigortalılık hali sona erer.

5) 1 inci maddede belirtilen sigortalılık hali değişikliklerinde Kanunda ve Sosyal Sigorta İşlemleri Yönetmeliğinde belirtilen sigortalılığın sona erdiği tarihi takip eden günden itibaren, yeni sigortalılık haline göre hak ve yükümlülükler başlar.

6) 5510 sayılı Kanunun 4/b bendi kapsamında sigortalı sayılanlar, kendilerine ait veya ortak oldukları işyerlerinden, Kanunun 4 üncü maddesinin birinci fırkasının (a) bendi kapsamında sigortalı bildirilemezler.

7) Sigortalı sayılması gereken sigortalılık halinden başka bir sigortalılık hali için prim ödemiş olması halinde, ödenen primler 1 inci maddeye göre esas alınan sigortalılık hali için ödenmiş ve esas alınan sigortalılık halinde geçmiş kabul edilir.

8) 01/10/2008 tarihinden önce 506 sayılı Kanuna tabi olmaları nedeniyle 5510 sayılı Kanunun 4/a bendi, 1479 ve 2926 sayılı kanunlara tabi olmaları nedeniyle 5510 sayılı Kanunun 4/b bendi kapsamında kabul edilen sigortalılardan zorunlu sigortalı olmaları gerektiği halde 506, 1479 ve 2926 sayılı kanunlara tabi isteğe bağlı sigortalılığı devam edenler hakkında bu Kanunun 4 üncü maddesi gereğince işlem yapılır.

9) 01/10/2008 tarihinden önce 5510 sayılı Kanunun 4/b bendi kapsamında sigortalı oldukları halde, kendilerine ait veya ortak oldukları işyerlerinden bu Kanunun 4/a bendine tabi prim ödemesi olanların sigortalılıkları kesintiye uğrayıncaya kadar devam ettirilir.

10) 01/10/2008 tarihinden önce 5510 sayılı Kanunun 4/b bendi kapsamında sigortalı oldukları halde 2925 sayılı Kanuna tabi prim ödeyenlerin sigortalılıkları 01/10/2008 tarihi itibariyle sona erer, 5510 sayılı Kanuna tabi çalışmanın sona erdiği tarihi takip eden aybaşından itibaren 2925 sayılı Kanuna göre kendiliğinden başlatılır.

Yapılan bu düzenlemelerin bir çok ihtilafı veya diğer bir tabirle uyuşmazlığı önleyeceği, çözüme kavuşturacağı umuduyla.

İktisadi Dayanışma Gazetecilik Matbaacılık ve Danışmanlık Ltd.Şti - Türkiye' nin En Büyük Mevzuat Portalına Hoş Geldiniz.

 

Cevdet Akçakoca

 

Okunma: 2063

Diğer Yazıları

 

Yazarın En Çok Okunan 5 Yazısı

 

Eski Bağ-Kurluların Yeni SGK Yasasına İntibakı